چند سالی‌است كه انتخابات هیات مدیره‌کانون وکلای‌دادگستری مجددا از سر گرفته شده و هر دو سال یک بار به صورت مرتب برگزار می‌شود و همواره توجه بسیاری را به خود جلب كرده است. زیرا کانون وکلای دادگستری از یک سو جزو معدود انجمن‌های صنفی به شمار می‌آید که طی سال‌هاي اخیر دستخوش انحلال و لغو مجوز و توقیف فعالیت قرار نگرفته و از سویی دیگر، وکلای دادگستری، به مشابه یکی از بال‌های فرشته عدالت، نقشی تاثیرگذار در تحقق حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی ایفا می‌کنند. به همین علت، نحوه مدیریت این صنف، نه فقط برای اعضای آن بلکه برای تمامی شهروندان مهم به نظر می‌رسد. علاوه بر این در سال‌هاي اخیر، خطر کاهش استقلال نهاد مستقل مدنی، بحث مدیریت کارآمد و پویای این نهاد را اهمیتی دو چندان بخشیده و باعث گرم‌تر شدن هرچه بیشتر بازار فعالیت‌های انتخاباتی داوطلبان عضویت در هیات‌مدیره شده است. به همین جهت، مصاحبه هفته پیش «روزنامه قانون» با چهار تن از حقوقدانان کشور پیرامون انتخابات پیش روی کانون وکلا، انگیزه‌های داوطلبان و همچنین مخارجی که صرف تبلیغات این انتخابات می‌شود، مورد توجه گسترده جامعه حقوقی قرار گرفت. در همین راستا، نظرات تعدادی از وکلا و حقوقدانان را در این زمینه جویا شدیم.
گزینش توسط دادسرای انتظامی قضات درست نیست
نعمت احمدی حقوقدان و وکیل دادگستری در این زمینه به «قانون» گفت: ظاهرا قرار است یک کار صنفی صورت گیرد اما اینکه دادسرای انتظامی قضات تصمیم‌گیر نهایی باشد و افراد را گزینش كند یک پیش مقدمه انتخابات است که حقیقتا درست نیست.
اين وكيل ادامه داد: اشكال دیگر برمی‌گردد به نوع تبلیغات نامزدها. به نظر بنده تبلیغات به نوعی شأن و جایگاه وکالت را زیر سوال می‌برد. من نمی‌دانم در هیات مدیره کانون چه منافعی وجود دارد که برخي افراد هزینه‌هایي را متحمل مي‌شوند که آیا در مورد یک کار تبرعی و مجانی، ارزش دارد این همه هزینه صورت گيرد؟ و با این هزینه ها نهایتا حرمت و جایگاه وکیل از بین برود؟بنده با این شیوه و این میزان تبلیغات به هیچ وجه موافق نیستم چراکه شیوه تبلیغات باید یک شیوه علمی باشد. مثلا افراد در نشریات و روزنامه‌ها تبلیغات و برنامه‌هایشان را ارائه دهند. با وجود گذشت 70 سال از عمر کانون بايد گفت كانون این روزها به نوعی گرفتار روزمرگی شده و تنها به یک سری کارهای صنفی مشغول است و همچنين دغدغه لایحه جامعه وکالت را نيز دارد كه در اين زمينه تعاملاتی با قوه قضاییه انجام شده است. پس بايد راهكاري براي برون رفت از این وضعیت پيدا كنيم.
شیوه فعلی باید تغییر کند
احمدی تصريح كرد: بنده تبليغات نابه جا توسط نامزدها را نمي‌پسندم و اعتقادي به اينكه با تبليغات بايد برنامه‌هايشان را عرضه کنند ندارم. در صورتي كه افراد بايد مقاله چاپ کنند و طرح و برنامه ادارات کانون را انجام دهند نه اینکه عکس تمام قد بیندازند. به نظر من منطقی‌تر این است که نامزدها یک حرکت علمی داشته باشند.
احمدی در خاتمه خاطرنشان كرد: تبلیغات لازمه انتخابات است و انتخابات بدون تبلیغات هیچ معنایی ندارد. فرد چطور خود و برنامه‌هايش را معرفي كند؟ باید تبلیغ صورت گيرد، اما تبلیغ نباید به سبک سینمایی‌ها باشد، مانند اينكه می‌خواهند هنرپیشه سال انتخاب کنند! بلکه کاندیداها باید برنامه‌هاي خود و کارهايی كه قرار است در آینده انجام دهند را را ارائه کنند. شیوه فعلی تبليغات باید تغییر و نوع تبلیغات بهتر است عوض شود.
تبلیغات متعارف و هم‌شأن وکلا امری بدیهی است
همچنين عبدا... سمامی حقوقدان و دادیار دادسرای انتظامی‌کانون وکلا به «قانون»در این مورد توضيح داد: ابتدا بايدبدانيم تعریف ما از «هزینه کردن در حد معمول» چیست؟ و آیا در سنوات گذشته نيز نامزدهاي کانون هزینه‌های بیش از حد معمول داشته‌اند؟ طبیعتاً تعداد قابل توجهی از نامزدها به واسطه شهرت،کسوت، تناوب حضور درانتخابات گذشته و کسب آرای سنتی و دانشگاهی نیازی به تبلیغات بیش از حد معمول ندارند. تعدادي از نامزدها و رقبا، چه افرادي که به زعم برخی به قصد «نان و نام» آمده‌اند و چه آنانی که به قصد خدمت و خلق آزاد اندیشی به انتخابات ورود کرده‌اند علی القاعده و به حکم عقل و منطق برای پیاده‌سازی اهداف و برنامه‌های خود و انداختن طرح نو، نیازمند تبلیغات هستند. حال اين سوال پيش مي‌آيد که حد معمول هزینه چه مقدار است که تعدادی از وکلا از آن خارج شده‌اند؟ البته بايد هزینه کردن را از ریخت و پاش و اسراف جدا کرد. اگر چه اینجانب معتقدم بايد در هر کاری بنابر توصیه دینی و اخلاقی علما اعتدال را رعایت کرد، اما انجام تبلیغات متعارف و هم شأن وکلا امری بدیهی و اجتناب‌ناپذیر است.
اين حقوقدان ادامه داد: در واقع اینکه بگوییم «چون در انتخابات کانون قصد نامزدها خدمتگزاری است نه رسیدن به قدرت، پس نبايد هزینه تبلیغات هنگفت باشد» مورد قبول نیست. به هر ترتیب هدف چه خدمت باشد چه قدرت، صَرف هزینه ناگزیر است. اما اين هزينه نبايد به نحوی باشد که به افراد آسيب وارد كند. به‌نظر بنده اگر هم نامزدي (که البته تعداد آنها اندك است) از داشته‌های خود، هزينه‌هاي هنگفتي متحمل شود در صورتي كه متصل به منابع دولتی نباشند، منعی وجود ندارد.
وکلا به قابلیت‌ها رای می‌دهند نه شعار و عوام‌فریبی
سمامی همچنین خاطرنشان کرد: البته بنده بعید مي‌دانم در ادوار گذشته نامزدها، صرفا به‌واسطه تبلیغات زیاد وارد هیات مدیره‌کانون شده باشند. زیرا جامعه وکلا، همگي افراد فرهیخته و در زمره نخبگان کشورهستند. پس مطمئنا افراد به برنامه و اهداف نامزدها، با توجه به شناخت نامزد و بر اساس قابلیت‌ها و نوآوری‌ها رای می‌دهند نه به تبلیغاتی که صرفاً رنگ و بوی شعار و عوام‌فریبی دارد.
وی افزود: طبیعی است اگر افرادي صرفا به‌واسطه تبلیغات زیاد (نه توانایی بالا) به هیات مدیره وارد شوند علاوه بر آنکه بازتاب مناسبی در جامعه وکلا نخواهد داشت مسلماً تبعات منفی نیز برای مجمع وکلای رای دهنده به ارمغان خواهند آورد. حضور نیروهای کارآمد، با برنامه و خلاق کمک شایانی به ارتقاي شأن و منزلت وکیل در جامعه خواهد كرد و قاطبه وکلا نیز با درک موقعیت بدون آنکه مقهور تبلیغات نامزدی شوند به لیاقت‌ها و شایستگی‌ها رای خواهند داد.
اين وكيل با اشاره به اينكه انتظار می‌رود جامعه وکلا کاندیدای انتخاباتی را به بوته نقد بکشانند، تصريح كرد: البته نقدی که سازنده و منشأ تحول باشد نه نقدی که از روی غرض‌ورزی صورت گیرد. کانون وکلا نیاز به همدلی دارد نه تخریب و خود زنی. منظوربنده این نیست که نبايد واقعیت‌ها و حقایق را بيان كرد بلکه نبايد واقعیت‌ها را ناپسند جلوه داد. بايد سعي شود حقیقت، درستی، پاکی و اخلاق را با «اخلاق» قضاوت کنیم و نادرستی و ناپاکی را بازگو کرده و پاسخ دهیم.
رسانه‌ای کردن برخي مسائل درست نیست
شیما قوشه، وکیل و عضو کمیسیون حقوق بشرکانون وکلای دادگستری نيز درگفت‌وگو با «قانون» توضيح داد: در کنار بحث‌ها و انتقادات در خصوص نحوه اعلام صلاحیت نامزدها از جانب دادگاه انتظامی قضات که استقلال کانون وکلا را «نیم بند» كرده، بحث کاندیداهای انتخابات و روش نامزدها برای تبلیغاتِ خود، مسئله‌ای دیگر است که سال‌هاست تکرار شده و تاکنون هم به نتیجه‌ای نرسیده است. نکته‌ای که برخی منتقدان به آن اشاره می‌کنند، خرج و مخارج اضافه بر معمول کاندیداهاست، (از ضیافت‌های شام در سالن‌ها و رستوران‌های مختلف و گرفتن بلیت هواپیما و اتوبوس برای وکلای غیرتهرانی تا تراکت‌ها و پوسترهای رنگارنگ با عکس‌های آتلیه‌ای و خودکارها و تقویم‌های تبلیغاتی و غیره) فارغ از درستی یا نادرستی این نوع تبلیغات، رسانه‌ای کردن آن در روزنامه‌ها و برای جامعه‌ای غیر از وکلا به نظر کار درستی نیست. چرا که این موضوعی درون سازمانی است و صرفا وکلا باید از آن مطلع باشند. این حقوقدان ادامه داد: ما در اينجا به آن روي سکه مي‌پردازيم. اصولا فقط با اعتراض و انتقاد راه به جایی نمی‌بریم، وقتی می‌بینیم باوجود تمامی این حرف‌ها باز همان مخاطبینِ انتقاد، بر کرسی هیات مدیره جلوس می‌کنند و این روند همچنان ادامه دارد. سخنم با بدنه وکلاست، آنهایی که سال‌ها با کانون قهر کرده و حتی برای تمبر زدن هم به کانون نمی‌آیند. وكلايي که سالی یک‌بار صرفا برای تمدید پروانه (كه شايد اين كار را هم به نمایندگان خود محول کرده باشند)قدم به ساختمان خیابان زاگرس می‌گذارند. تا زمانی که فقط به انتقاد بپردازیم یا با جامعه خود قهر کرده باشیم همین آش است و همین کاسه؛ جامعه هدف این کاندیداها هم با دیدن این ریخت و پاش‌ها يا به آنها رای می‌دهند (به امید رسیدن به منافعی از جانب آنها یا به صِرف شنیدن شعارهای مختلف باورشان می‌کنند) یا اصولا اين افراد رای‌دهندگانِ سرگردانی هستند که بدون شناخت در روز انتخابات در دام «رای جمع کن‌ها» می‌افتند. قوشه ضمن توصيه به همکاران خودادامه داد: ما بايد برای کانون وکلا که خانه دوم ماست بیشتر وقت بگذاریم و با حضور در تشکل‌های مختلف یا تشکیل گروه‌های جدید، شناخت درستی از کاندیداها پیدا کنیم و با انتخاب اصلح‌ترین‌ها راه را بر چنین خرج‌هایی ببنیدم. چرا که تبلیغات با هزينه‌هاي بالا زمانی رخ می‌دهد که شناخت ما از جامعه کم باشد و نامزدها به راي‌دهندگان به چشم فردی که بدون شناخت و صرفا از روی ظاهر انتخاب می‌کند، نگاه مي‌کنند.
با جیب خالی و ژست سادگی نمی‌توان وارد رقابت شد
آریا گلسرخی وکیل دادگستری نيز به «قانون»، در مورد هزینه‌های بالایی که صَرف تبلیغات می‌شود، گفت: بنده این مخارج را طبیعی و صحبت در مورد آن‌را مخرب مي‌دانم، زیرا هرکاری متناسب با طبیعت و ماهیت خود یک هزینه‌ای دارد که ممکن است از نظر عوام زیاد یا کم باشد. تبلیغات برای انتخابات هم طبیعی‌است و عقل و منطق حکم می‌کند برای رقابت هزینه کنید. نه شعار مي‌دهيم نه عوام‌فریبی مي‌کنیم! با جیب خالی و ژست سادگی نمی‌توان وارد رقابت شد. بدیهی است برای شناخته شدن باید هزینه کرد و طبیعتا ممکن است این هزینه ها بالا باشد. این حقوقدان با اشاره به اينكه اعتقادی به بالابودن هزینه‌ها ندارد، ادامه داد: بنده در انتخابات بیشتر به دنبال شناخت نامزدها هستم.مهم این است که افرادی براي تصدي امور انتخاب شوند که نه خيلي جوان و خام و نه سن بالايي داشته باشند که با حوصله و شوق به امور محوله بپردازند. همچنین افراد خوشنام، باسیاست و البته دارای وقت کافی باید انتخاب شوند. گلسرخي ادامه داد: وقتي فردي تصمیم می‌گیرد، (با هر هدفی) نامزد و وارد هیات مدیره شود بايد متحمل هزينه‌هايي شود. همانند کسی که تصمیم می‌گیرد درس بخواند تا وکیل و به مردم خدمت کند، كه در اين راستا بايد هزینه‌های زیادی مثل کنکور و دانشگاه بپردازد. انتخابات هیات مدیره هم مستثنا نیست. شما هر هدفی می‌توانید داشته باشید، کسب شهرت، کسب اعتبار یا خدمت به خلق. به هر حال باید تبلیغات صورت گيرد تا افراد، نامزدها را بشناسند. بنابراین انگیزه خدمت هم هزینه دارد و بنده با اين حرف مخالفم که وقتي فردي قصد خدمت دارد نبایدزياد هزينه کند.
قانون 12/11/92