اضافه دریافتی در قرارداد

عباس ظهیری - وکیل دادگستری

    
                    در قراردادهایی از قبیل فرض ، مضاربه و مشارکت مدنی ممکن است یکی از طرفین به موجب شرط ضمن عقد و یا به عنوان تعهد اصلی ، وجهی اضافه تر از اصل مال ، سرمایه و یا حتی عوض ، دریافت نماید .

اضافه دریافتی در قرارداد در دو زمان قابل تصور است :
1- در زمان اعتبار قرارداد یا قبل از انقضای مدت قرارداد ، که به این اضافه دریافتی اصطلاحاً سود گفته می شود .
2- بعد از انقضای مدت قرارداد ، که به این اضافه دریافتی اصطلاحاً خسارت گفته می شود .
سود می تواند مشروع و یا نامشروع باشد ، که به سود نا مشروع اصطلاحاً ربا می گویند .
خسارت را هر چند بعضی از حقوقدانان مصداق رباشناسایی عنوان کرده اند، اما به نظر می رسد با توجه به تفاوت زمان دریافت بین سود و خسارت ، مصداق سود نمی تواند باشد . بنابر این هر چند خسارت مصداق اضافه دریافتی است اما سود تلقی نمی شود .
شرایط سود نامشروع :
برای اینکه سود عنوان نامشروع و یا ربا را داشته باشد اجتماع شرایط ذیل لازم است :
1- سود تعیین شده با اصل مال از حیث مکیل و موزون یکی باشد .
2- سود تعیین شده مقطوع ، معین و قابل پیش بینی باشد .
بنابراین ، چنانچه سود تعیین شده در قرارداد از حیث مکیل و موزون با اصل مال و یا سرمایه یکی باشد اما غی رمقطوع ، نا معین و غیر قابل پیش بینی باشد ، عنوان ربا را نخواهد داشت .

با تشکر از آقای عباس ظهیری