محمد صالحی - وکیل دادگستری
چهل روز از سفر ابدی و بدون بازگشت یکی از عاشقان حقیقی ائمه طاهرین صلوات الله و سلامه علیهم عموماً و حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام خصوصاً سپری شد استادی که روایت فاجعه دردناک کربلا را نخستین بار از زبان مادربزرگ پدری خویش شنیده بود و نفرت از ظلم و حمایت از مظلوم در جانش مایه گرفت و این عشق تا آخرین لحظات عمر بابرکتش چون آتش شعله ور و زبانه می کشید بطوری که بهنگام خاکسپاری جسم خاکی اش در منزلگه ابدی (بهشت زهراء سلام الله علیها) همسر باوفای ایشان درخواست کردنند تا بدن پاکشان را آغشته به آب زمزم (که بیانگر خاطره حضرت اسماعیل (ع) و هاجر(س)) و تربت پاک و مطهر حضرت سیدالشهداء (ع) سرور آزادگان جهان، بعنوان تیمم و تبرک و ذخیره برزخ و قیامت که نشان از دلدادگی و عاشقی استاد به آن امام همام دارد بنمایند که اینکار عملی شد. و این امر در بین شیعیان سابقه ممتد و طولانی دارد بطوری که مرجع تام شیعیان جهان در نیم قرن گذشته مرحوم آیه الله العظمی بروجردی اعلی الله مقامه الشریف نیز وصیت نمودند که محاسن آن بزرگوار را با تربت پاک سیدالشهداء بهنگام دفن خضاب نمایند که نشان از عشق و علاقه وافر آن مرجع عالیقدر به جد غریبشان سیدالشهداء دارد و این وصیت نیز عملی شده است. از هنگام انتشار خبر درگذشت استاد کاتوزیان تاکنون دوستداران، شاگردان دیروز، استادان امروز پیرامون شخصیت و آثار و تأثیر شگرف استاد در تحویل و تطور حقوق مدنی ایران خصوصاً و حقوق ایران عموماً بطور مستوفی قلم فرسایی و اداء دین فرمودند. باعتقاد راقم این سطور مهمترین بخش حیات استاد و هنرنمائی او، استفاده بی بدیل از نظریات فقهای بنام اسلام عموماً و فقهای مذهب حقه امامیه خصوصاً در آثار علمی ایشان جلوه گری می کند. بر این پایه برای ارج گذاری به این همه تلاش و کوشش ز ایدالوصف 50 ساله ایشان و کمک شایان وی به غنای ادبیات حقوقی همکاران و شاگردان سابق مجموعه مقالاتی را به حضرت استاد تقدیم که تحت عنوان بر منهج عدل در سال 1388 به زیور طبع درآمده است. تا نشان دهند که یاد درخشان ترین چهره حقوقی را همیشه گرامی می دارند و زحمات 50 ساله او را سپاسگزارند البته ناگفته نماند ایده این کار پرارج ناشی از ابتکار آن عزیز سفر کرده در دهه 50 خورشیدی به پاس زحمات خستگی ناپذیر استاد مرحوم دکتر امامی در ایجاد تحول و تطور در حقوق خصوصی (خصوصاً پیشگامی در نهضت قانون گرایی است) که تحت عنوان تحولات حقوق خصوصی توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است تسلط ایشان بر اصول و مبانی حقوق اسلامی بدوران تحصیل ایشان در دانشکده حقوق دانشگاه تهران (63 سال پیش) بازمی گردد. همان زمانی که حضرت استاد شهابی (صاحب رهبر خرد، ادوار فقه و تقریرات اصول) به ورقه امتحان اصول فقه استاد نمره 20 می دهند و از دانشکده می خواهند که برگ امتحان اصول استاد را به قم فرستاده شود تا آقایان مراجع و استادان حوزه ملاحظه بفرمایند که دانشجویان ما چگونه به دقایق فقه و اصول تسلط دارند. و استاد دیگرمرحوم آیه الله سنگلجی (صاحب آئین دادرسی در اسلام) پس از ملاحظه اولین اثر استاد عقد ضمان (رساله دوره لیسانس) که در آن از منابع دسته اوّل فقه امامیه بنحو اساسی و مستوفی استفاده شده است در ذیل آن تصدیق فرمودند که ایشان به درجه ای از اجتهاد رسیده اند و این سخن گزاف نبوده و نیست. و آنچنان که استاد از سر بزرگواری و تواضع فرمودنند برای تشویق وی نگاشته نشده بود زیرا مرحوم سنگلجی اهل تعارف و مجامله نبودنند. قطعاً و یقیناً اعتقاد راسخ بر آنچه مرقوم فرموده بودند داشته اند البته آثار متقن و استدلالی بجامانده از حضرت استاد خود گویای صدق این مدعاست. ما گام نخستین را از ایشان آموختیم که چه سرمایه و مستندی در اختیار داریم تا در گام های بعد قادر باشیم آن سرمایه را مرکب حرکت به سوی عدالت سازیم. روح پیشگام نهضت قانون گرایی و اصل حاکمیت قانون (rule of law) در حقوق خصوصی (مرحوم استاد امامی) و مروج و مبلغ شهیر آن نهضت در حقوق ایران (مرحوم استاد کاتوزیان) قرین رحمت واسعه حضرت حق باد که دغدغه ای جز حق و اجرای عدالت نداشتند. رجاء واثق دارم که شاگردان و همکاران مرحوم استاد به مناسبت سالگرد درگذشت ایشان یادنامه ای در خور شخصیت ایشان تقدیم جامعه حقوقی بنمایند.