برگردان: مجید ابراهیم پور
منشور اروپائی برای حفاظت حقوق بشر در شهر حقوق اساسی ساکنان شهری و اصول اساسی که برای حاکمیت حقوق بشر در شهر لازم است را گرد آورده است.
این منشور ادبیات معتبر قانونی ندارد و بیشتر به‌عنوان راهنمائی است که می‌تواند چارچوبی برای نوشتن قوانین شهری و شهروندی باشد.
اولین شهری که این منشور را به تصویب رساند شهر سنت دنیس فرانسه در سال 2000 بود که تا کنون بیش از 350 شهر اروپائی آن را امضاء کرده‌اند. ریشه‌های این منشور را می‌توان از کنفرانسی در بارسلونا که به مناسب پنجاهمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1998 برگزار شد پیدا کرد. پس از آن در کنفرانس دوم که در سنت‌دنیس برگزار شد بیش از 70 شهر آن را به تصویب رساندند. این کنفرانس‌ها هر دو سال یکبار برگزار می‌شود و فرصتی است برای به اشتراک‌گذاری مشکلات و خلاقیت‌های اجرائی این منشور.
ترجمه حاضر متن کامل منشور است که در دو بخش در سایت انسان‌شناسی و فرهنگ منتشر می‌شود..
منشور اروپایی برای حفاظت از حقوق بشر در شهر
خطاب به مردان و زنان شهر
چرا در آغاز قرن بیست و یکم نیازی برای منشوری اروپایی برای حفاظت از حقوق بشر در شهر وجود دارد؟
اعلامیه حقوق بشر (1948) جهانی است. آیا این اعلامیه هنوز به اندازه‌کافی توسط موافقت‌نامه‌های بی‌شمار که در درجات مختلف دغدغه برای حفاظت از حقوق خاص هستند تقویت و نهائی نشده است؟
کنوانسیون اروپائی حقوق بشر (1950) تضمینی قانونی را ارائه می‌دهد. علی‌رغم این، حقوق زیادی وجود دارند که هنوز ملموس نشده‌اند و شهروندان به سختی راه خود را در این هزارتوی خط قرمز حقوقی و اداری می‌یابند.
چگونه ما این حقوق را بهتر تضمین می‌کنیم؟ چگونه ما بهتر می‌توانیم کنش کنیم؟ چگونه ما قادر به خلق شرایط مناسب برای رفاه شخصی همه افراد هستیم؟
اینجا جائی است که نقش شهر به میان می‌آید.
امروزه، هم برای ساکنان مناطق روستائی که به سمت شهر گسیل می‌شوند و فراتر از آن‌ها هم برای خارجیانی که در جستجوی آزادی و تجربه‌های جدید و جستجوی کار، برای زندگی موقت یا دائمی، به شهرها می‌آیند این موضوع شفاف است که در حال حاضر شهر جادی است که آینده بشر در آن نهفته است.
امروزه شهر خانه انواع گروه‌ها و فراتر از همه، فضایی برای توسعه شخصی است. هم‌زمان، شهر کانونی برای تناقضات، تعارض‌ها و خطر است: فضای شهری با ناشناس ماندن آن از یک طرف منبعی برای انواع تبعیض‌ها که ریشه در بیکاری، فقر و تحقیر برای تفاوت‌های فرهنگی دارد است و از طرف دیگر به طور هم‌زمان تجربه‌های اجتماعی و شهری ظهور می‌یابند که بیشتر و بیشتر بر اصول همبستگی استوار است.
همچنین امروزه زندگی شهری خواستار حقوق معین با شفافیت بیشتری است. این ضروری است، برای این‌که در اینجا در شهر زندگی می‌کنیم، به دنبال کار می‌گردیم و حرکت می‌کنیم. همچنین این ما را ملزم می‌کند تا به مسائل جدید نظیر احترام به محیط زیست، تضمین غذائی سالم، مسأله آرامش و فرصت برای تغییر اجتماعی و اوقات فراغت و غیره اذعان کنیم.
و در نهایت، در مواجهه با بحران دموکراسی انتخابی رو در رو در دولت ملت‌های امروز و در نگاه دغدغه بوروکراسی اروپائی، شهر به‌عنوان یک فضای سیاسی و اجتماعی جدید ممکن ظهور می‌کند.
در اینجا فرصت‌های پرشور برای دموکراسی در دسترس در حال ظهور است. همه ساکنان شهر قادر به مشارکت در زندگی مدنی و بنابراین در شهروندی خواهند بود. اگر تمام حقوق زیر پا گذاشته شود برای همه است، بنابراین هر شهروندی می‌بایست آن حقوق را برای همه در آزادی و همبستگی تأمین نماید.
الزامی که ما متعهد می‌شویم همه افراد امروز را شامل می‌شود. این الزام مدعی جامع بودن نیست و وسعت کاربرد آن بستگی به حدی دارد که شهروندان خودشان این الزام را می‌سازند. این الزامات صرفاً یک پاسخ کلی به آرمان‌های آن شهروندان است، آرمان‌هایی که در شهرها به وجود آمده است. این منشور شامل مجموعه‌ای از نکات است که شهروندان را قادر می‌سازد تا به حقوق خود و حکمروائی محلی در سطح تابعه به‌منظور تسهیل رهائی خود و به رسمیت شناختن و پایان دادن به هرگونه نقض این حقوق دسترسی یابد.
این پشتیبانی باید حل مسأله و شفافیت هر تناقض آشکار جدائی ناپذیر از زندگی در شهر را تسهیل کند.
هدف: تسهیل امتزاج در زندگی عمومی در بلندمدت
اصل: برابری
هدف خرد: بالابردن آگاهی سیاسی همه ساکنان
شهرهای اروپائی امضاء‌کننده:
به رسمیت بشناسند که اعلامیه جهانی حقوق بشر، پیمان بین‌المللی حقوق سیاسی و مدنی، پیمان بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، پیمان اروپائی حفظ حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، منشور اجتماعی اروپائی و دیگر اسناد بین‌المللی حفاظت از حقوق بشر، برای همه اعمال شود، چه آن‌ها که ساکن شهر هستند و چه دیگران.
آن‌ها اذعان دارند که حقوق بشر جهانی، تفکیک ناپذیر و به‌هم وابسته است و این‌که همه نهادهای عمومی موظف هستند که آن‌ها را تضمین نمایند. آن‌ها بیشتر این موضوع را به رسمیت می‌شناسند که مکانیسم‌ها برای استفاده و حفاظت از آن‌ها هنوز کافی نیست، خصوصاً با توجه به حقوق اجتماعی، مالی و فرهنگی.
آن‌ها معتقد هستند که مدیریت خوب شهرها نیازمند احترام به و تضمین حقوق بشر برای همه ساکنان بدون اشتثناء با هدف ترویج همه‌شمولی اجتماعی و حفاظت از ضعیف‌ترها است.
آن‌ها در نتیجه به لزوم منشور اروپائی برای حفظ حقوق بشر در شهر معتقد هستند، منشوری که به طور رسمی و شفاف آن حقوق و آزادی‌های مدنی را که همه شهروندان مشمول آن می‌شوند و علاوه بر این باعث تعهد مدیریت شهر می‌شود تا آن حقوق را با توجه به قدرت خود در چارچوب قانونی ملی تضمین نمایند، بیان می‌دارد.
آن‌ها موضع منشور اروپائی خود حکمرانی محلی را مورد پذیرش قرار داده‌اند، منشوری که تلاش می‌کند تا مدیریت شهری را برای عموم در دسترس‌تر و همچنین مؤثرتر بسازد. علاوه بر این، پیرو توصیه‌های توافق‌نامه بارسلونا، امضاء‌شده در 17 اکتبر 1998، توسط آن شهرهائی که در کنفرانس اروپائی شهرها برای حقوق بشر مشارکت کرده‌اند، آن‌ها بهبود فضاهای عمومی جمعی برای همه شهروندان بدون استثناء هدف قرار داده‌اند.
در نتیجه آن‌ها به اتفاق متعهد به پایبندی به مواردی به شرح زیر هستند:
بخش اول
مواد عمومی
ماده یک
حق به شهر
شهر فضائی عمومی متعلق به همه افرادی است که در آن زندگی می‌کنند. این شامل حق به شرایطی است که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا هم‌زمان با پذیرش پایبندی به اتحاد، توسعه زیست‌بومی و اجتماعی و سیاسی خود را داشته باشند.
مقامات شهرداری با هر ابزار در دسترسی، به شأن همه ساکنان و کیفیت زندگی آن‌ها احترام بگذارند.
ماده دو
اصل برابری حقوق و عدم تبعیض
حقوق موجود در این منشور برای همه افرادی است که در شهرهای امضاء‌کننده زندگی می‌کنند فارغ از ملیت آن‌ها که از این به بعد به آن‌ها ”شهروندان” اطلاق می‌شود.
این حقوق توسط مقامات شهرداری بدون هیچ تبعیض رنگ، سن، نژاد، گرایش‌های جنسی، زبان، مذهب، اعتقاد سیاسی، قومیت، اصلیت اجتماعی یا ملی یا سطح درآمد، تضمین می‌شود.
ماده سه
حق به آزادی فرهنگی، زبانی و مذهبی
همه شهروندان حق به استفاده از آزاذی فرهنگی، زبانی و مذهبی خود دارند. مقامات شهرداری، در همکاری با سایر نهادها، برای تأمین این‌که کودکانی که متعلق به گروه‌های اقلیت زبانی هستند قادر به تحصیل به زبان مادری خود باشند، عمل می‌کنند.
آزادی باطن و آزادی مذهبی جمعی و فردی توسط مقامات شهرداری برای همه شهروندان تضمین می‌شود. مقامات شهرداری می‌بایست از طریق محدودیت‌های قوانین ملی کلیه مراحل لازم برای تضمین چنین حقوقی را هم‌زمان با مقاومت در برابر ایجاد گتوها را به‌کار گیرند.
شهرها با توجه به مسائل سکولار، پذیرش متقابل میان دین‌دارها و بی‌دین‌ها و همچنین میان جوامع مدهبی مختلف را تشویق می‌کنند.
مقامات شهرداری باید تاریخ مردم شهر را محافظت کند و به خاطره کسانی که مرده‌اند از طریق تضمین حفاظت از شأن آرامگاه‌ها، احترام بگذارد.
ماده چهار
حفاظت از گروه‌ها و شهروندان آسیب‌پذیر
اکثریت گروه‌ها و شهروندان آسیب‌پذیر حق به داشتن حمایت ویژه دارند.
مقامات تمام مراحل لازم را برای کمک به ناتوانان برای یکپارچگی کامل در زندگی شهر به کار خواهد گرفت. محل سکونت و کار و فراغت آن‌ها باید برای آن‌ها مناسب باشد. حمل و نقل عمومی می‌بایست برای همه در دسترس باشد.
شهرهای امضاء‌کننده سیاست‌های فعال را در حمایت از جمعیت آسیب‌پذیر از طریق تضمین هر کس برای حق به مشارکت در حیات مدنی و شهروندی وضع می‌کند.
شهرها تمام ابزارهای لازم برای کمک به یکپارچگی همه شهروندان بدون توجه به دلیل آسیب‌پذیری آن‌ها به منظور جلوگیری از تبعیض علیه آن‌ها وضع می‌کند.
ماده پنج
التزام به اتحاد
جامعه محلی از طریق التزام به اتحاد متقابل که توسط مقامات محلی حمایت می‌شوند متحد می‌شود. دومی شامل ارتقاء توسعه و کیفیت خدمات عمومی می‌شود.
ماده شش
مشارکت کاری حکمروایی شهری بین‌المللی
شهرها آگاهی متقابل مردم و فرهنگ آن‌ها را ارتقاء می‌دهند.
شهرهای امضاء‌کننده متعهد می‌شوند تا با مقامات محلی و منطقه‌ای کشورهای در حال توسعه در حوزه‌های زیرساخت، حفاظت از محیط زیست، سلامت، آموزش و فرهنگ همکاری مشترک داشته باشند و حداکثر شهروندان را شامل شود.
شهرها خصوصاً سازمان‌های مالی و همچنین جامعه را در مشارکت گسترده در برنامه‌های همکاری با هدف توسعه احساس وحدت و نهایاتاً دستیابی به برابری حداکثری میان مردم که فراتر از پیش‌ران‌های ملی و شهری است تشویق می‌کنند.
ماده هفت
اصل توزیع قدرت به پائین
اصل توزیع قدرت به پائین که حاکم بر بخش‌هائی از مسئولیت دولت، مناطق و شهرها است می‌بایست به طور مداوم در روش‌های جدید و محتاط برای جلوگیری از غفلت دولت مرکزی و دیگر ادارات ذی‌صلاح از مسئولیت‌های‌شان در شهرها مورد مذاکره و مدیریت شود.
مذاکرات باید این موضوع را ضمانت نماید که خدمات عمومی بسیار مناسب‌تر و در سطح مدیریتی نزدیک‌تر به مردم اعمال شود.
بخش دوم
حقوق سیاسی و مدنی در شهر
ماده هشت
حق به مشارکت سیاسی
همه شهروندان حق به شرکت در حیات سیاسی محلی از طریق انتخابات آزاد و دموکراتیک نمایندگان محلی را دارند.
شهرهای امضاء‌کننده امید است که حق رأی شهری را به همه جامعه غیرملی ساکن بزرگسال که سابقه سکونت بیش از دو سال را دارند در نظر بگیرند.
مشارکت دموکراتیک به‌طور کلی خارج از زمان‌های انتخابات دوره‌ای لازم برای انتخاب حکمروایان شهری تشویق می‌شود. برای این منظور شهروندان و سازمان‌های مرتبط با آن‌ها می‌توانند به مناظرات عمومی و سؤالات مستقیم از مقام‌های شهری در مورد مسادل مرتبط با قدرت محلی و منطقه‌ای دسترسی داشته باشند و نظر خود را هم از طریق یک ”رفراندوم شهری” و هم از طریق کنش و سخنرانی عمومی بیان نمایند.
با در نظر داشتن اصول فضای باز و مطابق با مقررات قانونی کشورهای متبوع خود، شهرها حمکرانی شهری و روش عمل کردن در این راهی را که شامل مکانیسم‌هایی است که نمایندگان منتخب و اداره شهری را در خود دارند را سازمان می‌دهند.
ماده نه
حق به تشکل، گروه و تظاهرات
حق شهروندان به تشکل، سخنرانی و تظاهرات به رسمیت شناخته و ضمانت می‌شود.
مقامات محلی تشکل‌ها را به‌عنوان بیان شهروندان و احترام به استقلال آن‌ها تشویق می‌کنند.
شهر فضاهای عمومی را برای سازمان‌دهی سخنرانی‌های در فضای باز و تجمع‌های غیررسمی فراهم می‌کنند. شهر دسترسی آزاد به این فضاها برای هرکس و ارائه مقررات مورد توافق برای این فضاها را تضمین می‌کند.
ماده ده
حفاظت از زندگی خصوصی و خانواده
شهر از حق مردم به زندگی خصوصی و خانواده حفاظت می‌کند و احترام به واحد خانوادگی را در همه شکل‌های ظهورش که عنصر اساسی دموکراسی محلی است به رسمیت بشناسد.
مقامات شهری از واحد خانوادگی ار پایه و اساس آن بدون دخالت در داخل آن حفاظت می‌کند. مقامات به‌خصوص کمک به مسائل مسکن را فراهم می‌کنند. خانواده‌های کم درآمد حمایت مالی دریافت می‌کنند و ساختارها و خدماتی برای کمک به کودکان و سالمندان در مکان‌هایی قرار دارد.
هر فردی از بعد احساسی حق به ملحق شدن به شخصی که انتخاب می‌کند را دارد، همه الزامات قانونی مورد نیاز آن محقق شده و نسبت به ازدواج با هر شخصی بدون مانعی آزاد است.
مقامات شهری سیاست‌های عملی برای پایش امنیت فیزیکی اعضای خانواده را ارائه می‌کنند و از بین رفتن هر شکلی از سوء‌رفتار در واحد خانوادگی را تشویق می‌کنند.
با توجه به آزادی در انتخاب امور آموزشی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی، مقامات محلی تمام اقدامات لازم را برای حفاظت کودکان و افراد جوان اتخاد کنند و آموزش آن‌ها را بر اساس اصول دموکراسی و مدارا با فرصت برای مشارکت حداکثری در زندگی در شهر پایه ریزی کنند.
مقامات محلی شرایط مناسبی را برای لذت بردن کودکان از دوران کودکی خود خلق می‌کنند.
ماده یازده
حق به اطلاعات
شهروندان حق به اطلاعات در مسائل مرتبط با زندگی اجرائی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محلی دارند و تنها از طریق احترام به حریم‌های خصوصی افراد و حفاظت از کودکان کوچک و افراد جوان محدود می‌شود.
مقامات شهری دسترسی آزاد و آسان به اطلاعات را فراهم می‌کنند. با توجه به این موضوع، یادگیری، ابزار دسترسی و توانائی‌های فن‌آوری اطلاعات به روز شده باید تشویق شود.