بررسي جايگاه و اهداف يونيسف در گفت و گو با هومن قشلاقی آذر
كودكان كار يكي از مشكلات اجتماعي نه فقط در كشورهاي جهان سوم، فقير و در گير جنگ كه در حقيقت معضلي جهاني است. سال‌هاست يونيسف در تلاش براي مقابله با كار و بهره كشي از كودكان
کارهاي مختلفي از تحقيق و تهيه گزارش گرفته تا ارائه راه حل را در برنامه كاري خود قرار داده است. در اين بين كشورهايي چون ايران براي عضويت در كنوانسيون حقوق كودك تشويق شدند تا گام‌هاي موثري براي كمك به كودكان چه در امر بهداشت و آموزش و چه كاهش بيگاري و بهره كشي از آنان برداشته شود. دولت ایران در سال 1373، پیمان نامه جهانی حقوق کودک را امضا کرد و تعهدات مربوط به کودکان کار و خیابانی را پذیرفت، هرچند با گذشت 22سال، هنوز گره سردرگم حل مشكلات اين قشر ضعيف و كوچك بازنشده است.
هومن قشلاقی آذر، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با «قانون» در رابطه با اين موضوع كه چگونه توجه جهاني به بحث حقوق كودكان جلب شد،گفت: انقلاب صنعتی در دوران جدید
علی رغم تمام ارمغان‌هایی که برای بشریت به همراه داشت سرمنشاء بسیاری از بلایا و مصیبت‌ها نیز شد
چرا که ثمرات این فرآیند فقط نصیب عده معدودی از افراد جامعه شد و زیاده خواهی آن عده دنیا را به سمت آشوب و بی‌سرو سامانی کشاند. از طرف دیگر وضعیت فقر و رفاه اکثر ملل به نحوی بود که نیـاز به کار کـودکان داشتند، کودکانی که از وضعیت بهداشتی و آمــوزشی و تغـذیه نامطلوبی رنـــج می‌بردند. وي ادامه داد: این وضعیت به خصوص در دهه‌های 40 و 50 قرن بیستم به شکل بسیار نگران کننده‌ای تبدیل شد. بیگاری، بی‌سرپرستی، فقر، سوءاستفاده جنسی و نابهنجاری‌های دیگر از معضلات اجتماعی گروه سنی کودکان بود که سبب تهدید سلامت اجتماعی کودکان ونسل‌های آینده می‌شد. در این شرایط سازمان ملل متحد که اولین سال‌های عمر خود را تجربه می‌کرد برای رسیدگی به وضعیت کودکان، صندوق کمک به کودکان سازمان ملل متحد را به‌وجود آورد که منحصرایونیسف نامیده شد.
اين وكيل دادگستري در توضيح نحوه تاسيس يونيسف نيز گفت: یونیسف در یازدهم دسامبر سال ۱۹۴۶به توصیه شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد و تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد ایجاد شد. در اکتبر سال ۱۹۵۳میلادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد این سازمان را به‌عنوان یکی از ارکان دائمی سازمان ملل متحد شناخت. این سازمان برای فراهم کردن غذای اضطراری و خدمات بهداشتی برای کودکان در کشورهایی که در اثر جنگ جهانی دوم تخریب شده بودند، ایجاد شد. ارکان یونیسف از هیات اجرایی ای متشکل از نمایندگان 41 دولت عضو است که برای مدت3 سال از طرف شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد انتخاب می‌شوند. دبیرخانه دارای یک مدیر اجرایی به‌عنوان رئیس دبیرخانه است که از سوی دبیرکل سازمان ملل و با مشورت هیات اجرایی انتخاب می‌شود. دفا‌تر منطقه‌ای یونیسف نیز به سازمان‌های مختلف دولت‌های عضو در اجرای برنامه‌های مشترک یاری می‌دهند.
حركت در راستاي تحقق حقوق بشر كودكان
قشلاقی آذر با بيان اين جمله كه فعالیت‌های یونیسف عمدتا در جهت ارائه کمک‌های لازم و حمایت از کودکان در کشورهای درحال توسعه یا توسعه نیافته برای پیشرفت سلامت و رفاه کودکان است که در راستای سیاست حمایت از حقوق بشر کودکان حرکت می‌کند، ادامه داد: اداره یونیسف با بودجه داوطلبانه و مشارکت مادی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و سازمان‌های غیر دولتی و آحاد مردم است که حدود سه چهارم این منابع را دولت‌های عضو تامین می‌كنند. وي افزود:یونیسف معتقد است مسئولیت مراقبت اولیه از کودکان به عهده دولت‌های مربوطه است و اهداف آن به تبع اولویت‌های اساسی اش از قبیل کمک به بهداشت کودکان به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه یا توسعه نیافته، کمک به بهبود وضعیت رفاهی کودکان، جلوگیری از استثمار یا بیگاری کودکان، پایین آوردن سطح مرگ و میر کودکان، دفاع از حقوق کودکان و پیشگیری از
کودک آزاری در قالب دفاع از حقوق بشر است. قشلاقی آذر در ادامه خاطر نشان كرد: ایران از جمله اعضای یونیسف است که دیر‌تر از سایرین به این صندوق پیوست. ایران در سال ۱۳۶۲شمسی عضو این صندوق شد. مهم‌ترین اقدامات یونیسف در ایران کاهش میزان مرگ و میر کودکان است. یونیسف در سال ۱۹۸۸ میلادی سه محور مهم را در ایران شروع کرد. تسریع دو برنامه واکسیناسیون در استان‌هایی که از سطح واکسیناسیون پایینی برخوردار بودند، تسریع آموزش ماما‌ها ی دوره دیده و سازماندهی مبارزه ملی با بیماری‌ها از اقدامات یونیسف در ایران هستند.
تشویق ایران براي پیوستن به کنوانسیون حقوق کودک
وي در بيان سایر اقدامات یونیسف در ایران گفت: این اقدامات شامل ادامه حمایت از طرح واکسیناسیون همگانی و گسترش و پوشش آن طرح، مشارکت در بازسازی مراکز بهداشتی، کمک به پناهندگان مقیم ایران، ارائه کمک‌های اضطراری به زلزله زدگان سی‌ام خرداد ماه ۱۳۶۹ در استان‌های گیلان و زنجان، آموزش بهداشت و فعالیت‌های تبلیغی و تشویق مقامات ایرانی جهت پیوستن به کنوانسیون حقوق کودک است. آمار‌ها نشان می‌دهد یک چهارم کودکان جهان در شرایط بحرانی سوءتغذیه قراردارند. هم اکنون ۱۶۵میلیون کودک در سراسر جهان از سوءتغذیه حاد رنج می‌برند که سوءتغذيه گریبانگیر یک کودک از هر چهار کودک است.
كودكان، نيروي كار ارزان هستند
اين وكيل دادگستري افزود: امروزه در کشورهای درحال توسعه یا توسعه نیافته شاهد افزایش فقر و نبود امنیت غذایی هستیم. به گزارش یونیسف ۱۳۲میلیون کودک در حال حاضر در کشورهای درحال توسعه به مدرسه نمی‌روند. یکی از علل این موارد را می‌توان مشکل نابرابری دانست. بخش آسیایی یونیسف اعلام می‌دارد بزرگ‌ترین مشکل، نابرابری افراد جامعه است، چنانچه در بسیاری از این کشورها پول و منابع طبیعی به اندازه کافی وجود دارد ولی باید اطمینان حاصل کرد که آیا کودکان نیز از این ثروت‌ها بهره‌مند می‌شوند؟ یکی دیگر از این علل را می‌توان در عدم ثبات سیاسی کشورها دانست ،همان طور که شاهد شرایط وخیم زندگی کودکان در کشورهایی مانند افغانستان، سومالی و جنوب سودان هستیم. بنابراین فقر اقتصادی، فقر اجتماعی و فقر فرهنگی با محرومیت از تحصیل ارتباط داردکه یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن کارکردن کودکان در خارج از خانه است. بنابراین کودکان در سنینی به کار و اشتغال می‌پردازند که معمولا از آن‌ها انتظار نمی‌رود.
به کار گماردن افراد کمتر از 15 سال ممنوع است
اين وكيل دادگستري به ممنوعيت كار كودكان در ايران اشاره كرد و گفت: در ایران براساس ماده ۷۹ قانون کار، به کار گماردن افراد کمتر از15سال ممنوع است و کارفرمایانی که از آن تخلف کنند باید مورد پیگرد قانونی قرار گیرند. در این باره میثاق حقوق کودک
اگر چه به‌صورت مستقیم از ممنوعیت کارکودکان سخن نگفته است اما ماده۳۲ آن می‌گوید کودکان باید در برابر کاری که رشد و سلامت آن‌ها را تهدید می‌کند حمایت شوند و وظیفه دولت‌های عضو این پیمان است که با بالابردن فرهنگ عمومی و تامین نیازهای مالی، از به‌کارگماردن کودکان کار جلوگیری کنند،معضلی که نه تنها در کشور ایران بلکه در سایر کشورهای
توسعه نیافته یا در حال توسعه به بهانه پایین بودن قیمت کار این کودکان با آن دست به گریبان هستیم.
وي به وظايف دولت‌ها اشاره كرد و گفت: رسالت دولت‌ها در این میان به دلیل رعایت حقوق شهروندی که با محترم شمردن کرامت انسانی افراد از جمله کودکان ارتباط مستقیم دارد، پیش بینی و رعایت راهکارهایی همسو با اهداف جهانی سیاست دفاع از حقوق کودکان کار و به تبع آن جلوگیری از اشتغال به کار آنان را می‌طلبد. امری که با پیش‌بینی سیاست‌های آموزشی و تربیتی و نیز فاکتورهای اولیه زندگی سلامت که بر عهده دولت است ارتباط مستقیم دارد. در این میان سیاست‌های دولت باید با آنچه اهداف تشکیل یونیسف به‌شمار می‌آید از جمله حمایت و دفاع از حقوق کودک، پیشگیری از
کودک آزاری، جلوگیری از استثمار و بیگاری کودکان، کمک به بهبود وضعیت رفاهی کودکان، گسترش بهداشت کودکان و پایین آوردن سطح مرگ و میر کودکان به ویژه در کشورهای در حال توسعه و
توسعه نیافته هماهنگ باشد. آن هنگام است که می‌توان پدیده شوم کودکان کار را به حداقل رساند.