شان وکالت در چند نگاه

عبدالله سمامی - وکیل دادگستری
             لفظ مرسوم فعلی جوامع حقوقی و غیر حقوقی لغاتی است مشتمل بر« شان وکالت» بدون اینکه تعریف خاصی در خصوص این لغات داشته باشیم در بسیاری از موارد از آن استفاده می نمایم این واژه آنقدر گسترده است که به جرات می توان گفت در ذره ذره رفتار و کردار و گفتار و زندگی عادی و وکالتی یک وکیل دادگستری کاربرد دارد. لذا می توان این واژه را از زوایای مختلف بررسی و کاووش نمود.
نگاه هایی از قبیل ؛
نگاه های مردم ، دولت ، قوه قضائیه ،وکلای دادگستری ، کانون وکلای دادگستری و دادسرای انتظامی کانون ، جوامع بین المللی و حقوق بشری و نگاه های فقهی و دینی به واژه شان وکالت که می توان به منشاء و جایگاه شان وکالت پرداخت.
مردم نگاهی که به جامعه وکالت دارند ، این قشر را دارای ارزش والا و فرهیخته می دانند، نگاه عامی به این موضوع نشان می دهد وقتی از شخصی به عنوان وکیل خطاب می کنند ، در کنارش مطمئناًاحترام و قدرت و بزرگی را به کار می برند . نمود دیدگاه عام جامعه را در خصوص وکلای دادگستری می توان در نشست های خانوادگی دید همانند پزشکان از لحاظ علمی مورد احترام می باشند در مقام سخن همیشه استفاده از لفظ« وکیل و وزیر » نشان از بزرگی این واژه دارد در مراسم هایی از قبیل خواستگاری و جشنهای خانوادگی ، و مراسمات دیگر وکلای دادگستری را دارای شان متعالی و شخصیت خاص می بینند در معاملات، وکلای دادگستری را خود قانون دان و امین اموال جامعه خطاب می کنند . اما سوالی که در اینجا ایجاد می گردد این است که چه اموری باعث شان والای وکلا می گردد و عملاً چه مسائلی می تواند در حیطه محدوده شان وکالت قرار گیرد؛ همانطور که قبلاً اشاره نمودم گستره شان وکالت بسیار وسیع است از تمامی خصوصیات اخلاقی یک وکیل دادگستری در زندگی خصوصی وی گرفته تا حضور در دادگاهها و دفتر کار و نحوه عملکردش در جامعه و نحوه ارتباط ان با دیگران را مشمول می گردد . یک وکیل دادگستری می بایست شخص بسیار منظم و با انظباط باشد دارای پوشش بسیار تمیز ، این پوشش به ارزش مالی آن نیست بلکه منظم بودن البسه و آراستگی وکیل همیشه می بایست مثالی برای دیگران باشد ، رفتار و کردار وکیل در عامه مردم بسیار با اهمیت است آنقدر با اهمیت که به چگونگی حرف زدن ،خندیدن ، غذا خوردن ، رانندگی کردن ، نحوه برخورد با همسر و فرزند و اقوام و خانواده و بسیاری از موارد دیگر که ریز این برخوردها و رفتارهای وکیل در جامعه نمود خاصی دارد که  می توان بیانگر شان وکلای دادگستری باشد در دولت نیز با توجه به نیازی که تمامی ارگانهای دولتی به وکلای دادگستری دارند و همیشه این وکلای دادگستری هستند که قادرند در بسیاری از مواقع راهگشای امور دولت در امور داخلی و بین المللی باشند نگاه آنها نیز به وکلای دادگستری می تواند نگاه واقع بینانه ای ازشان والای وکالت باشد. اما نگاه قوه قضائیه به شان وکلای دادگستری را می توان در ارتباط این دو قشر با یکدیگر بررسی نمود، ارتباط فی مابین محاکم و دادگستری ها و وکلای دادگستری می تواند بیانگر شان وکالت در امور کاری وکلای دادگستری باشد، در مقام دفاع از حقوق موکل وکلای دادگستری دارای تامینات قضائی می باشند،  به جرات می توان گفت که شان وکالت و قضاوت با یکدیگر عجین است ، همانگونه که نحوه رفتار و کردار یک قاضی دادگستری در جامعه می تواند اهمیت داشته باشد چه بسا اهمیت رفتار و کردار وکلای دادگستری با توجه به ارتباط وسیع آنها با جامعه به دلیل (عدم محدودیت وکلا در مقایسه با قضات دادگستری ) بیشتر است. چگونگی رفتار و کردار وکلای دادگستری با موکلین و طرف مقابل دعوی ، رعایت نزاکت و احترام دادگاه و اطراف دعوی همچنین برخورداری از صبر و تحمل در مراجع قضایی و چگونگی برخورد وکلای دادگستری در دفاتر دادگاهها در نحوه دفاع  وکلای دادگستری از حقوق موکلین خود و همچنین چگونگی برخورد وکلای دادگستری با یکدیگر و رعایت احترام وکیل یا وکلای طرف دعوی در دفاع از حقوق موکلین همگی می تواند  شان وکلای دادگستری را تبیین نماید که در این خصوص می توان گفت که متاسفانه بعضی از همکاران محترم شان و شئون و رفتار حرفه ای وکالت را با یکدیگر در محاکم و بیرون از دادگاهها رعایت نمی کنند. عملاً بعضاً(حتی بسیار نادر) شاهد کم بینی ها و برخوردهای زننده همکاران با یکدیگر هستیم که این امر باعث تعجب مقامات قضایی و دفاتر دادگاهها و حتی مردم عامه که همان موکلین و طرف های مقابل و ناظرین می باشند می گردد . و می تواند موضوع بسیار مهمی در جامعه وکلا تلقی گردد که این امر نیاز به پوشش از طریق انتقال تجربه وکلای با سابقه به کارآموزان و وکلای جوان و حتی ایجاد کلاسهای متفاوت و تبیین این رفتارها برای وکلای دادگستری در کانون وکلای دادگستری دارد. و این موضوع نقطه ضعفی است برای این قشر عظیم چرا اینکه وکیل حرفه ای دادگستری می بایست حقوق خود و موکل خود را با شان وکالتی خود آمیخته و به دفاع از آنچه که قانون و عرف به وی اجازه داده است بپردازد ، در هنگام ورود یا خروج به دادگاه رعایت احترام همکار و بزرگترها را بنماید نحوه نشستن وکیل دادگستری در محکمه ، آغاز دفاعیات با رعایت احترام وکیل طرف مقابل و قاضی دادگاه ، نحوه آرام سخن گفتن با آرامش و وارد مدافعات وکیل طرف مقابل نشدن ها و از الفاظ و کلمات غیر حرفه ای استفاده نکردن اجازه خواستن در دفاع از حقوق موکل ، رعایت حقوق طرف مقابل و وکیل طرف مقابل (همانند اینکه وکیل طرف مقابل در حال تبیین خواسته موکل خود در صورتجلسه است ، وکیل دیگر نباید شروع به دفاعیات شفاهی کند که این امر خود باعث تشویش ذهن وکیل طرف مقابل می شود و قدرت درج مطالب صحیح و نتیجتاً دفاع درست از حقوق موکلش را از وی می گیرد) . در اتمام جلسات دادگاه ، احترام در امضاء ذیل صورتجلسه و در پایان جلسات دادرسی هرگز نباید تعریف از دفاع خودمان آنقدر شدید باشد که باعث لکه دار شدن نام همکار شود همیشه و در همه حال نزد موکل می بایست احترام وکیل طرف مقابل حفظ شود. بقول معروف احترام امام زاده با متولی است، چرا اینکه اگر محاکم شاهد بی احترامی و عدم رعایت شئونات وکالتی از ناحیه خودشان باشند ، دیگر هیچ احترامی برای وکلای دادگستری قائل نخواهد بود . باید بدانیم و باور داشته باشیم که وکیل فقط وظیفه دفاع از حقوق موکلش را در چارچوب قانون دارد ، و موکل نباید منتظر یک دعوی یادرگیری وکیلش با وکیل طرف مقابل باشد ، تحقیر همکار چه  در دادگاه با استفاده  از الفاظ نامناسب که بیشتر نشان دهنده بی سوادی وکیل طرف مقابل شود و چه در دفتر کار وکیل که پس از شنیدن نام یک همکار بعنوان وکیل طرف مقابل آنرا یک وکیل جوان بی سواد یا بی عرضه و مظلوم و بسیاری از توصیفات محقرانه دیگر نمودن النهایه بر می گردد به وکیلی که این اعمال را به همکار خود خطاب می کند و هرگز در طولانی مدت نمی تواند بزرگی و عالم بودن و با تجربه بودن وکیل را نشان دهد ، جز اینکه نظر مردم رانسبت به وکلاعوض کند . لذا این اعمال به هیچ وجه صحیح نمی باشد و همکاران می بایست در رفتار و کردار و اعمال خود در مقابل یکدیگر شان و شئون وکالت را رعایت نمایند تا موجبات احترام موکلین و محکمه را نیز به خود فراهم نمایند .این امر خود موظف نمودن  دیگران به رعایت حقوق وکلای دادگستری و اطراف آنها خواهد بود. همانطور که اشاره نمودم کانون وکلای دادگستری موظف است در این راستا بیشتر با وکلای دادگستری تعامل داشته باشد و زمینه یادگیری وکلای جوانتر را در نحوه ارتباط فراهم نماید، البته مصوبات کانون وکلای دادگستری بصورت موردی و خاص در خصوص نحوه پوشش و نحوه نگارش یا عدم استفاده از القاب و غیره و عدم تبلیغات، رعایت شئونات وکالتی و نحوه رفتار کارآموزان را نمی توان نادیده گرفت اما به نظر اینجانب کانون وکلای دادگستری بعنوان یک مرجع ناظربر اعمال وکلا و کاراموزان می بایست بیشتر از اینکه فقط به مجازات وکلای خاطی بیاندیشد و بعنوان پدری که فقط تنبیه را بلد است ، پدری باشد که تمامی سعی و تلاش خود را در راستای آموزش درست زندگی کردن و درست برخورد کردن فرزندان خود بنماید و به آنها تماماً رعایت شئونات وکالتی را بیاموزد و مکراً براین موضوع اصرار ورزد تا عدم رعایت شئونات وکالتی را از ناحیه همکاران تقلیل دهد و النهایه در صورت عدم رعایت به بحث مجازات بپردازد . وکلای جوان نیاز به آموزش دارند و مطمئناًدر طولانی مدت عدم آموزش صحیح همکاران و وکلای جوانتر می تواند در جامعه نمود بسیار اسفناکی داشته باشد ، دادسرای انتظامی کانون وکلا وفق قوانین جاریه وکالت ، وکلایی را که خلاف شان وکالت عمل نمایند مجازات می نماید و بسیاری از اعمال وکلای دادگستری که خلاف شان تلقی می گردد، در قوانین وکالتی عنوان خاص داشته و همکاران متخلف را به مجازات خاص قانونی تنبیه می نمایند همانند عدم رعایت احترام دادگاه و طرف مقابل ، عدم رعایت نزاکت در دادگاه ، درج عناوینی که وکیل در جه خود را بالاتر نشان دهد عدم رازداری وکیل و عدم حفظ اسرار موکل و بسیاری از موارد دیگر که همگان در کلیات عدم رعایت شئونات وکالتی تلقی می گردد اما در قانون مجازات خاص دارند. در بعضی از موارد نیز می توان عدم رعایت شئونات وکالت را با تخلف از سوگند مطابقت داد و یا تخلف از نظامات کانون اما آنچه که بسیار با اهمیت است ، وکلای دادگستری و قوانین وکالتی به «شان وکالت» بسیار توجه داشته و این موضوع را در وجود و بطن وکالت اعیان می بینند و رعایت شان وکالت را قسم یاد می کنند چرا اینکه ناموس و حیثیت و آبروی وکلای دادگستری در جامعه «شان وکالت» و حفظ ارزش های آن است . این امر آنقدر با اهمیت است که در صورت عدم پرداخت نفقه بوسیله وکیل به همسرش ، می تواند موجبات پیگرد انتظامی وکیل را فراهم آورد یا صدور چک بلامحل و بسیاری دیگر از این قبیل موضوعات . لذا وکلای دادگستری می بایست رعایت شان وکالت را سرلوحه تمامی اعمال خود بدانند . شان وکالت درون نگری ویک امر داخلی نیست بلکه این امر بین المللی است در تمامی جوامع ، وکلای دادگستری دارای شان بسیار والایی می باشند، بعنوان مثال می توان اکثر دولتمردان و سیاستمداران کشورهای دیگر را از شغل وکالت دید ، با توجه به خصیصه شغل وکالت که سخنوری و امانت داری و پیروی از عدالت و رعایت حقوق مردم بوده ، مردم بسیاری از کشورها به اعتقادات و زمینه های باوری و اعتقادی وکلا بعنوان سکاندار و محور اساسی کشور خود رای می دهند و چه جامعه ایرانی چه جوامع دیگر هر زمان که قصد دریافت واقعیات را داشته باشند وکلای آن جامعه را هدف قرار می دهند و مرکز واقع نگری هر کشوری را می توان به جرات وکلای دادگستری آن کشور دانست . رعایت شئونات وکالتی در یک جامعه است که می تواند درتمامی جوامع این برتریت را به اثبات رساند.
در پایان ؛ در مقام «شان وکالت» همان بس که در قرآن کریم ، خداوند چندین بار خود را وکیل خطاب نموده است . امید است دولتمردان و رسانه های عمومی کشور ما در تبیین این موضوع در جامعه کوشا باشند وراهی خلاف این امر را طی نکنند که به نفع جامعه نخواهد بود.
با تشکر از جناب آقای سمامی - سپهر عدالت