شاپور اسماعیلیان/ وکیل پایهیک دادگستری
رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا)، گفته است کلاهبرداری در درجه نخست جرایم اینترنتی قرار دارد. شیوههای کلاهبرداری اینترنتی، متنوع و مختلف است. کلاهبرداری از طریق خریدهای اینترنتی، ارسال پیامکها با وعده برنده شدن و کشاندن دارندگان کارت عابربانک به خودپردازها و بالا کشیدن وجوه حساب با ترفندهایی مانند دستیابی فریبکارانه به رمز کارت یا اطلاع از شماره رمز کارت به وسیله کپیبرداری از نوارمغناطیسی یا نصب دوربین مخفی برای خواندن شماره کارت یا رمز آن و طرق دیگر. هرازگاهی توسط پلیس فتا درباره رواج کلاهبرداری از طریق خودپردازهای بانکی، اخباری اعلام و در جراید منتشر شده است. مانند «بزرگترین جرم پیامکی» ثبت شد. کلاهبرداری 121میلیاردتومانی از 4میلیون ایرانی (شرق 21دیماه 91) یا کلاهبرداری بزرگ از طریق کارت به کارت از داخل زندان (روزنامه بهار 20/10/91) آنچه مسلم است با ترفندهای پیچیده کلاهبرداران، از راه استفاده از کارتهای بانکی مفقودی یا کارتهای غیرفعال دیگران یا کارتهایی که هویت دارندگان آنها مجعول است، شناسایی و امکان تعقیب کلاهبرداران واقعی از طریق کارتهای بانکی بسیار مشکل است و گاهی ویژگی کار این افراد به اینگونه است که مبالغی را از حسابی به حساب شخص دیگر بدون اطلاع همان صاحب انتقال داده و بلافاصله از همان طریق به حساب دیگر واریز میکنند یا به وسیله دستگاه کارتخوان پز (pos) فروشگاهها یا مراکز خرید بزرگ، وجود مورد کلاهبرداری را تبدیل به طلا یا ارز یا دیگر کالاها میکنند یا گاهی با تبانی احتمالی دارنده پز بانکی، وجوه نقد از آنان دریافت میکنند که به هر حال این فرآیند نوعی پولشویی محسوب میشود. ارتکاب چنین سرقت یا کلاهبرداریهای گستردهای گاهی در پی اطلاع و شکایت بعدی مالباختگان، موجب گرفتاری یا در معرض اتهام قرارگرفتن اشخاصی میشود که برای زمان کوتاه چنددقیقهای وجوه برداشتی از حسابهای دیگر بدون اطلاع آنها به حسابشان واریز و سپس توسط شخص کلاهبردار، برداشت شده است. از این رو گاهی دارندگان پزهای بانکی نیز مورد تعقیب یا تحقیق قرار میگیرند و به هر صورت مرجع قضایی مربوطه با احراز اینکه وجه مورد کلاهبرداری در نهایت به حساب آنان واریز شده یا برای خرید عمده مورد استفاده قرار گرفته، کارشان به دادسرا میکشد در حالی که اغلب دارندگان دستگاههای پزبانک، از واریز این نوع وجوه به دستگاههای پزشان اطلاعی نداشتهاند. اخیرا صدا و سیما اطلاعیهای پخش کرد که در آن توصیه شده بود بهتر است دارندگان این دستگاهها در خریدهای کلان یا با ارقام بالا طرف استفادهکننده از کارت را مورد شناسایی قرار دهند. بدون تردید با رواج گسترده این نوع کلاهبرداریها و متضرر شدن هزاران شهروند، اطلاعرسانی جامع یا هشدارهای لازم یا کافی از طریق مقامات مسوول بانکی بهصورت فراگیر از صدا و سیما صورت نمیگیرد. بهنظر نگارنده، قصور در این امر خطیر ناشی از مصالحی است که یک مورد مهم آن اجتناب از بیاعتبار کردن نظام بانکداری الکترونیکی است و این در حالی است که هر روز باید قربانیان جرایم سرقت و کلاهبرداری از طریق خودپردازها تاوان این مصلحتاندیشی یا نبود اطلاعرسانی جامع و فراگیر را بدهند. آیا وقت آن فرا نرسیده است که مسوولان بانکداری در ردههای بالا برای جلوگیری از این نوع سوءاستفادهها، سیستمهایی با ضریب ایمنی بالا را جایگزین سیستم فعلی کرده و به هر نحو مقتضی به جریان سوءاستفادههای کلان از نظام بانکداری الکترونیکی پایان داده یا امکان کلاهبرداری از خودپردازها را به حداقل برساند؟
روزنامه شرق 15/11/91