جلسه دادسرای انتظامی کانون وکلای دادگستری مرکز با موضوع تبلیغات وکیل دادگستری برگزار گردید که متن زیر خلاصه شده سخنرانی جناب آقای کامبیز زندیه می باشد :
تبلیغات در مبحث تجاری رقابت با نیت و اخذ سود همراه می باشدو تحصیل سود امری پسندیده و متعارف با اقشار مختلف انجام می شود و امر ناپسندی در حیطه تجاری نیست چون فرض بر این است جدای از تبلیغات مبالغه آمیز افراد فرصت ارزیابی در خصوص خدمات و... در خدمت حقوق مصرف کننده باشد . اما بحث ما این است که تبلیغات در وکالت چه جایگاهی دارد ؟ مردم حق دارند بدانند که وکلای اصلح را از نظر خود پیدا کنند و ما اگر این فرصت را به وکیل دادگستری بدهیم وکیل دادگستری این موضوع را درراستای حقوق مردم استفاده می کند یا خیر ؟ حرفه وکالت قایم به شخص می باشد معمولاً با توجه به سوابق و یا... به آنها مراجعه می شود ولی به هر حال این حرفه که در همه کشورها قابل احترام است و شغل قابل توجه و برتر است . تبلیغات مجموعه رفتار و اقدامات برای جذب موکل می باشد که در بطن این قضیه درآمد بیشتر مورد نظر است . در کشورهای دیگر نیز تبلیغات در حرفه وکالت مبحث مهمی است که البته لازم به ذکر است که تبلیغات با اطلاع رسانی متفاوت است . سوال این است که :
آیا اصلاً وکیل دادگستری می تواند تخصص خود را معرفی نماید یا خیر ؟
دکتر شافع از منابع خارجی اینجانب را در خصوص تبلیغات مطلع ساختند که عیناً به عرض می رسانم :
اصل بر ممنوعیت وکلا بوده است اما در ایالات متحده آمریکا و فرانسه آلمان –اسپانیا و ... مطلع شدیم که وکلا می توانند در چارچوب خاص تبلیغات کنند . علاوه بر موارد موردی برای وکیل دادگستری ،برای جامعه نیز مفید خواهد بود ، که جنبه های مثبتی دارد در خصوص حق الزحمه سازمان دفاتر و موسسه های حقوقی و .. مزیتهای مورد نظر حقوقدانان اروپایی و آمریکا می باشد البته اقدام هر عملی در این کشورها تبلیغ نمی باشد و وکیل دادگستری نمی تواند از هر طریقی تبلیغ نمایند مانند اظهارات خلاف واقع ، اغراق و.. ممنوع می باشد . آنچه که در حال حاضر مورد نظر است مثل فیس بوک و گوگل درآن کشورها نیز مورد نظر است . قانون سوئد می گوید وکیل می تواند تبلیغ نماید اما رعایت اسرار حرفه ای شود و منافی اخلاق حرفه ای نباشد در قانون اخلاق حرفه ای اروپا 1988 میلادی دو بند آمده است که می گوید وکیل مجاز است در خصوص تبلیغاتی که انجام می دهد در راستای تخصص وی و خلاف واقع نباشد، تبلیغات حاوی اصول مندرج باشد در تلویزیون و رادیو .. قابل قبول می باشد و بلا مانع است .
تقریباً تا قبل از انقلاب مواردی در خصوص تبلیغات وجود نداشته است.
بند 4 شورای هماهنگی کمیسیون های کارآموزان وکالت در سال 79 بخشنامه می کندکه کارآموزان در سربرگ و کارت های خود باید از عناوین کارآموز وکالت استفاده نمایند .
بخشنامه ای دیگر درخصوص وکلا در دهه 70 وجود داردکه در خصوص همکاری با موسسات غیر قانونی با درج آگهی، تخلف انتظامی محسوب می گردد. که البته بخشنامه تا چه حد می تواند اساس تخلف محسوب شودیا خیر مورد بحث است؟ زیرا باید هیات مدیره کانون مصوب نماید تا نظامات مشمول ماده 77 آیین نامه قانون استقلال محسوب شود .
در مصوبه ای از هیات مدیره عنوان شده است : وکلای دادگستری در سرنامه های خود فقط با عنوان وکیل دادگستری ونه قاضی بازنشسته و قاضی سابق و ... را نوعی تبلیغ و خلاف شان دانسته است و انطباق انتظامی را نیز داده است یعنی تخلف تحصیل وسایل فریبنده وکالت می باشد .
رویه انتظامی که در دادگاه ها وجود داشته است اعلام شده است. رای مورخ 30/9/82 هیات عمومی دادگاه های انتظامی کانون وکلای دادگستری( ارشادی ) در خصوص تبلیغ به اتفاق آرا بیان نموده است : هرچند تبلیغ به عنوان تخلفدر مقررات انتظامی پیش بینی نشده است ولیکن با به کار گیری اعمال و رفتار منافی شئون وکالت در بند 1 ماده 81 آیین نامه جنبه عام دارد و این گونه اعمال و رفتار تخلف وتشخیص آن با دادگاه انتظامی می باشد .
دو رای دیگربه عنوان نمونه آراء دادگاه کانون می باشد که از این نظرقابل استفاده است و صادره از به شعبه پنجم در خصوص این موضوع که وکیل دادگستری پنج نوبت آگهی داده است دادگاه آن را خلاف شئون وکالت می داند . شعبه ششم نیز همین رای را دارد که البته دقت بیشتری دارد : آقای وکیل دادگستری به لحاظ انتشار برگه ای به عنوان مشاوره تلفنی رایگان و پخش آن در مجتمع های قضایی و با قبول این امر و اذعان وکیل مشتکی عنه به این عمل که آن را برای کمک به مردم دانسته دادگاه بیان داشته در سیستم قانونی در ایران وکالت دارای امور معنوی است - در ایران بر پایه شناخت وکیل انجام می گیرد که از طریق آگهی انجام نمی گیرد و این موضوع امور معنوی را تقلیل می دهدو منطبق بر بند 1 ماده 80 آیین نامه لایحه قانونی استقلال کانون می باشد .
سوال این است که آیا پس اساساً تبلیغات را ممنوع کنیم یا مثل کشورهای اروپایی در چارچوب حرفه ای قرار دهیم .به نظر اینجانب دنیا در این مسیر قدم برداشته است ما نیز باید تبلیغات را بومی نماییم و مجاز بدانیم در چارچوب خاص خودش .از طرف دیگر رسیدگی در دادسرا باید موردی رسیدگی شود و به طور کلی نیز نمی توان تشخیص داد . اگر بخواهیم شرایطی در نظر بگیریم باید این شرایط چگونه باشد ؟
عرف فعلی وکلا در خصوص تبلیغات چیست ؟
در قانون جدید نظارت بر اعمال و رفتار قضات موضوعی بیان شده است که عنوان می نمایم : تبصره ماده 17 رفتار خلاف شان قضات عبارتست از انجام هرگونه عملی که در قانون جرم عمدی محسوب می شود و یاخلاف عرف مسلم قضات است به نحوی که قضات آن را مضموم بدانند از ماده فوق می توانیم ملاک بگیریم که به درستی نیز این موضوع با حساسیت در خصوص قضات بیان شده است . پس نمی توان تخلف خلاف شان را در خصوص تبلیغات تا آنجا به طور موسع تفسیر نمود که تبلیغ را خلاف شان وکالت و مجازات انتظامی آن را درجه 4 بدانیم.
به هر حال پیشنهاد می نمایم پیگیری شود تا بتوانیم موضوع تبلیغات را مدون و نظام مند نماییم . البته غالب وکلا و کارآموزان تبلیغاتی را که شان وکالت را در نزد مردم رعایت نمی نماید مذموم می دانند و از طرف دیگر حق شهروندی ایجاب می نماید مردم بتوانند از فضای تبلیغات ، وکیل صالح و متخصص مورد نظر خود رااز بین آهاد وکلای دادگستری انتخاب نمایند و البته همیشه باید اصول اخلاقی و حرفه ای وکلا رعایت شود .
خلاصه شده توسط : مرتضی شیخ الاسلامی