یادداشتی از اویس حامد توسّلی
کارشناس ارشد حقوق بین الملل
هندوستان کشوری است با مساحتی معادل دو برابر مساحت ایران و جمعیتی معادل پانزده برابر جمعیت کشورمان. با وجود اینکه جمعیت این کشور بر طبق آمار ارائه شده از سوی موسسه ی معتبر " نَشنال جِئُگرافیک" از مرز یک میلیارد و صد و پنجاه میلیون نفر گذشته، امّا این کشور جزو معدود کشورهای جهان است که در دو دهه ی اخیر به صورت مداوم رشد بالای اقتصادی را تجربه کرده و می کند. از دیگر دست آوردهای قابل ستایش سیاستمداران و برنامه ریزان این کشور دستیابی به نرخ باسوادی 62% می باشد. اگر چه این نرخ باسوادی از بسیاری کشور ها از جمله ایران کمتر بوده امّا نباید فراموش نمود که این نرخ در کشوری محقق گشته که بیش از یک میلیارد نفر جمعیت داشته و تا چند دهه ی قبل از فقیرترین ممالک جهان بوده است.
اگر بخواهیم از زاویه ی حقوقی به جامعه هند نگاهی بیندازیم باید به این نکته اشاره شود که تجربه ی سفر به پنج شهر بمبئی، آگرا، جیپور، دهلی و دهلی نو، این پیش فرض را که هندوستان بزرگ ترین دمکراسی آسیا است، برای نگارنده به واقعیت نزدیک نمود.
در این کشور پهناور پیروان صدها دین و مذهب و آیین گوناگون در کنار یکدیگر در نهایت مُدارا و بردباری زندگی کرده و تنش های فرقه ای به ندرت گزارش می شود. در تمامی شهرهایی که تجربه سفر به آنها را در هندوستان داشته ام، معابد هندویی، عبادت گاه های بودایی، معابد سیک ها، مساجد، کلیساها، کنیسه ها و سایر اماکن مقدّس در داخل یک شهر و هر یک با پیروان خاص خود در امنیت و آرامش کامل برپا و دایر بودند.
همان طور که می دانیم اکثریت جمعیت ساکن در این کشور هندو هستند و بزرگ ترین اقلیت این کشور را نیز مسلمانان تشکیل می دهند. با وجود این که پس از استقلال شبه قاره هند از انگلستان در سال 1947 میلادی درگیری های خشونت باری میان هندوها و مسلمانان رخ داد و در نهایت منجر به تجزیه ی شبه قاره، به هند و پاکستان شد، امّا مردم امروز جامعه هند با کنار نهادن خاطرات تلخ گذشته، به جای کینه توزی نسبت به یکدیگر تنها در اندیشه حفظ رشد اقتصادی کشور و ترفیع جایگاه میهنشان در سطح بین المللی می باشند. همین تلاش ها موجب شده تا هندوستان در حال حاضر به عنوان یکی از بیست اقتصاد برتر جهان مطرح شود.
در این ارتباط می توان به قانون اساسی جمهوری فدرال هند اشاره نمود. در بخش سوّم از قانون اساسی که بخش حقوق بنیادین مردم نام دارد، به صورت واضح به آزادی مذهبی در هند اشاره شده و در اصل سیزدهم آن قانون نیز آمده است حکومت نمی تواند قانونی وضع نماید که حقوق اعطاء شده به ملّت به واسطه ی بخش سوّم از قانون اساسی را لغو یا محدود نماید.
از دیگر دستاورد های حقوقی- اجتماعی در این کشور، مبارزه گسترده با فساد اداری بوده است. در کشوری که تا چند دهه ی قبل رشاء و ارتشاء جزو امورعادی محسوب می شدند، امروزه به دلیل برخورد جدّی سیستم قضایی کشور با این پدیده از یک سو و بالا رفتن سطح زندگی کارمندان دولت از سوی دیگر، رتبه جهانی هندوستان در مبارزه با مفاسد اداری و مالی بهبود یافته است.
وکلا و قضات در هندوستان
از دیگر موضوعات جالبی که توجّه نگارنده را در جمهوری فدرال هند جلب نمود، قدرت فراوان باشگاه های قضات و کانون های وکلا در هر ایالت بود. نهاد های مدنی فوق علاوه بر فعالیت های روزمره و صنفی، به صورت فعّال و اثر گذار در تمامی عرصه های حقوقی، سیاسی و اجتماعی ابراز وجود می نمایند.
با توجّه به اینکه بانیان اصلی استقلال شبه قاره ی هند و بنیان گذاران و رهبران برجسته ی هند و پاکستان عمدتاً از حقوق دانان بودند، در این دو کشور مواضع کانون های وکلا و باشگاه های قضات علاوه بر سیاست مداران، در میان اکثریت مردم نیز مخاطبان فراوانی دارد.
زنان در هندوستان
از دیگر خصوصیات بارز این کشور حضور حقیقی و پر رنگ زنان در تمامی عرصه ها است. هند جزو معدود کشور های بزرگ و پرجمعیت جهان است که هم داشتن یک رییس جمهور زن را تجربه نموده است و هم یک نخست وزیر زن. " خانم ایندرا گاندی" از محبوب ترین و قدرتمند ترین نخست وزیران هند بود که سالها با قدرت تمام برنامه های اصلاحی دولتش را به پیش برد. در سال های اخیر نیز" خانم پِراتیبا دِوی سینگ " چند سالی بر مسند ریاست جمهوری دومین کشور پر جمعیت جهان باقی ماند. هم چنین ریاست بزرگ ترین و پرطرفدارترین حزب سیاسی کشور نیز در دستان یک بانوی هندی قرار دارد. "خانم سونیا گاندی" سالهاست که ریاست حزب بزرگ کنگره ی ملّی هندوستان را بر عهده داشته و از اثر گذارترین چهره های سیاسی معاصر هند است.
در همین رابطه اصل 124 قانون اساسی هند نیز در خصوص دیوان عالی کشور مقرر می دارد که این دیوان از یک رییس و بیست و پنج قاضی عالی رتبه تشکیل می شود. در این کشور شرقی که هنوز اکثریت سنّت های خود را نیز حفظ کرده است، زنان حتّی به عنوان قضات دیوان عالی کشور انتخاب می شوند و هیچ منعی برای قضاوت آنان در عالی ترین سطوح قضایی وجود ندارد.
جدای از تمامی نکات مذکور در فوق که عمدتاً حقوقی بودند، می توان به نکته ی مهم دیگری نیز اشاره نمود. این کشور به دلیل جاذبه های فراوان باستانی، تاریخی و طبیعی که در دل خود جای داده است، جزو ده مقصد نخست توریستی جهان محسوب شده و همین امر علاوه بر درآمد سرشاری که نصیب اقتصاد کشور می نماید، فضای صلح و دوستی میان مردم هندوستان با ساکنین سایر نقاط جهان را تقویت کرده و موجب آشنایی بیش از پیش مردم نقاط مختلف دنیا با این سرزمین رویایی می شود.
چهارشنبه 25 بهمن در شماره ی 2616 روزنامه ی اعتماد