نويسنده: سيدمهدي حجتي*
روزهاي هفته اول اسفند و بالاخص هفتم اسفندماه براي وكلاي مستقل دادگستري مفهوم ويژه يي دربردارد. شصت و يك سال پيش در چنين روزي دكتر محمد مصدق- نخست وزير وقت- با اختيارات قانوني مكتسبه، لايحه استقلال كانون وكلاي دادگستري را تصويب كرد و سال ها بعد با تصويب هيات مديره وقت كانون وكلاي دادگستري مركز، اين روز متصف به روز وكيل مدافع نيز شد. اين روزها اگرچه مقارن با همان روزهاست اما براي وكلاي دادگستري، روزگار روزگار ديگري است. در آن روزها و آن روزگاران كسب استقلال صنفي و حرفه يي كه توام با تحصيل اعتبار و جايگاه بين المللي براي وكلاي دادگستري و كانون هايشان بود: شان و جايگاه حرفه وكالت را از فرش به عرش ارتقا داد و به وكيل دادگستري جايگاه و منزلتي درخور و شايسته اعطا كرد كه تا همين امروز نيز كم و بيش بايد تضمين حق دفاع شهروندان را مرهون همين جايگاه ويژه و استقلال مكتسبه وكلاي دادگستري و كانون هايشان دانست. باري، وكلاي دادگستري در آن ايام و روزگاران و مديدي پس از آن در سايه آرامش خاطري كه از تثبيت جايگاه حرفه يي خويش تحصيل كرده بودند: تمام هم و غم و دغدغه خود ار مصروف مقتضاي ذات حرفه وكالت كه همان دفاع از حقوق شهروندان و اخصا حق دفاع آنان بود كرده و نگراني يا دغدغه يي از حيث نقض اعتبار و جايگاه حرفه يي خويش و مآلاسلب امنيت شغلي خويش نداشتند. اما در اين روزگاران و بالاخص در طول يك و نيم دهه گذشته با تزلزل استقلال كانون هاي وكلاو ايجاد نهادي هم عرض كه حال خود را در حد و اندازه هاي يك مدعي تلقي مي كند نه تنها جايگاه و منزلت حرفه وكالت رو به افول گذاشته بلكه اساس استقلال حرفه يي شغل وكالت را نيز با چالش هايي بس عميق و نامطلوب مواجه كرده كه وقت و انرژي جامعه وكالت را بيهوده مصروف امور حاشيه يي كرده و حق دفاع شهروندان را به شدت در مخاطره قرار داده است. بر همين اساس اين روزها، حال و روز وكلاي دادگستري به لحاظ صنفي و حرفه يي حال و روز مناسبي نبوده و در واقع مقتضاي آن وجود ندارد و دغدغه ناشي از احساس عدم امنيت شغلي به واسطه احتمال به گل نشستن كشتي وكالت در صورت تصويب يا اجراي برخي از لوايح و آيين نامه ها و مآلااحتمال مداخله برخي از نهادهاي حاكميتي در سرنوشت حرفه وكالت و كانون هاي وكلا، باعث شده تا وكلاي دادگستري به دوران طلايي گذشته همكاران پيشكسوت خويش غبطه خورده و در مقايسه روزگار خود با روزگاران گذشته آهي از سر حسرت از دل برآرند. با اين حال صرفا اين احساس عدم امنيت شغلي و نقض استقلال حرفه يي نيست كه روزگار را به كام وكلاتلخ كرده بلكه دغدغه ها وكلاي دادگستري آنچنان متنوع و رنگارنگند كه به قولي بايد از زبان وكلاعنوان داشت كه اگر دردم يكي بودي چه بودي! از يك طرف افزايش بي ضابطه و بي حد و حصر تعداد وكلابالاخص توسط نهاد هم عرض (مركز امور مشاورين ماده187) و عدم اشاعه فرهنگ استفاده از وكيل در سطح جامعه، بسياري از وكلاي جوان و تازه كار را با چالش عدم امكان تامين معاش مواجه كرده و اشتغال به حرفه وكالت با توجه به نام و آوازه آن و انتظارات اطرافيان وكيل، حاصلي جز سرخوردگي براي آنان به ارمغان نياوره است: از طرفي ديگر در روزگار حاضر آنچنان قداست حرفه وكالت مورد هجمه قرار گرفته كه گويي برخي مي خواهند نه از تاك نشاني بماند و نه از تاك نشان. به علاوه روندي كه بالاخص در طول يك دهه گذشته با تصويب برخي از آيين نامه هاي اجرايي يا تدوين طرح ها و لوايحي كه سعي در نسخه پيچي براي حرفه وكالت بدون حضور و اعمال نظر ذوالحقوق آن دارد، آنچنان مطول و فرسايشي شده كه سرنوشت حرفه وكالت و سرانجام كانون هاي وكلاي دادگستري را در هاله يي از ابهام قرار داده است و طي چند سال اخير و همزمان با گردهمايي سالانه وكلاي دادگستري گراميداشت براي برگزاري جشن استقلال كانون وكلاو گراميداشت روز وكيل، همواره اين سوال اساسي مطرح و مورد بحث قرار گرفته كه چه آتيه يي براي حرفه وكالت و كانون هاي وكلاي دادگستري متصور است!؟ سوالي كه تحقيقا نمي توان پاسخ دقيقي براي آن پيدا كرد. لذا با اين تعابير و تفاسيري كه كه از حال و روز روزگار امروزي حرفه وكالت بيان شد بايد گفت كه براي وكلاي دادگستري روزگار سپيد و روشن گذشته جاي خود را به روزگاري خاكستري داده كه مدتي است بر خانواده بزرگ وكالت كشور حاكم است و با اين اوصاف گراميداشت روز وكيل با روزگار خاكستري فعلي و با تلخكامي هاي موجود، لطف و حلاوتي براي وكلادربرندارد.
* وكيل دادگستري <META name="author" content="سيدمهدي حجتي*"><!-- Author: سيدمهدي حجتي* --> <META name="keywords" content="20130227"> <META name="Subject" content="حقوق">
روزنامه اعتماد، شماره 2628 به تاريخ 9/12/91، صفحه 11 (حقوق)