یک جلسه علنی و همدلانه

علی صابری - وکیل دادگستری

(حرفت را بزن نقدت را پنهان مکن قدر صراحت و تنهایی خود را بدان. محمود دولت آبادی در گفتگو با مصطفی فعله گری- بنگرید به کارنامه و سرگذشت داستان نویسان امروز ایران، نشر روزگار، چاپ اول، بهار ۱۳۹۰)

۱- ماجرا از هجدهمین همایش سراسری اتحادیه کانون های وکلای دادگستری در سنندج آغاز شد. آنجا بحث کردیم که همایش بعدی در بوشهر را زمینه ای کنیم برای برگزاری همایشی علمی درباره خلیج فارس. گزارش نشست سنندج را تقدیم همکاران کردم، بحث برگزاری همایش در بوشهر به نتیجه نرسید و چنین بود که با پیشنهاد و پیگیری دکتر پاسبان نهادی علمی یعنی دانشگاه علامه و نهادی مدنی یعنی کانون وکلا برگزاری همایش را به عهده گرفتند این چنین بود که میهمانانی از کانون های وکلای کشورهای همسایه یعنی افغانستان و تاجیکستان به تهران آمدند . ایشان میهمان همایش خلیج فارس بودند اما فرصتی دست داد تا بازدیدی از کانون وکلا انجام دهند. تصادفی یا غیر تصادفی جلسه یکشنبه ۲۹ بهمن ۹۱ هیئت مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز علنی بود وچند همکار نیز در جلسه حاضر بودند بدین سان جلسه علنی با حضور همکاران تاجیک و افغان برگزار شد .

۲- دستور جلسه ۲۹ بهمن را که خواندیم مقرر بود ساعت ۱۱ صبح کارگردان فیلم مستند که آن را درجشن استقلال دیدید برای فیلم برداری بیاید، البته خوشبختانه دستور جلسه به گونه ای بود که حضور همکاران را اجازه می داد وتنی چند نیز آمده بودند. دراین روز به جای خواندن نامه های همکارانی که درباره مسائل شخصیشان می نویسند یا از تغییر مجتمع قضایی محل خدمتشان به عنوان مشاوره اداره معاضدت گله می کنند یا انتخاب نشده به عنوان عضو کمیسیونی با فرار به جلو استعفا می دهند ( شرح موضوع و آسیب شناسی آن در نقد رهایی بخش پیشکش همکاران خواهد شد)، از مسائل روزمره کمی فاصله گرفتیم وحتی می شد بهتر از این همکاری واقعی وکلای سه کشور هم زبان را پی ریخت. قبول کنید در شرایطی که ضبط صدا در جلسات هیئت مدیره ممنوع است (حتی در جلسات بازدید) و آمادگی قبلی نیز برای تهیه گزارش وجودندارد و من نیز گزارشگر حرفه ای نیستم ارائه تمام مطالب با تکیه بر حافظه دشوار و بلکه ناممکن است .

۳- تاجیک ها که بیش از بیست سال از استقلال کشورشان نمی گذرد (چه رسد به استقلال کانون وکلایشان) از شوق خود برای ارتباط گفتند. مشکلاتشان شبیه ما بود اما خواست و اراده آنها قوی بود، از مسائل صنفی گرفته تا تکیه بر زبان پارسی. برای واژه سازی حقوقی و رها شدن از واژه های روسی ، دست یاری دراز کردند . همین جا یاد گفتگو کامران فانی افتادم با رامین جهان بگلو در کتاب ایرانیان و مدرنیته هنگامی که فانی درباره واژه سازی و پیداکردن واژه های هم پایه پارسی در برگردان نوشته های فرنگی سخن می گفت ، بیان کرد که درمیان رشته های علوم انسانی علم حقوق کمترین واژه سازی و هم پایه یابی را داشته است و بی گمان این گفته را اساتید حقوق خوش ندارند نیز آنها که در جلسه کمیسیون آموزش کانون وکلا در ۸ اسفند ۹۱ پای سخنران سیدعلی آزمایش نشستند شنیدند که وی چگونه فروتنانه جوانان را به بکارگیری واژه های قابل فهم برای مردم فراخواند و بر ساختن این واژه ها را ضروری دانست بگذریم، تاجیک ها منتظرند و آماده همکاری تا برپایه زبان پارسی واژه های حقوقی روسی را به کناری افکنند ما چه خواهیم کرد؟ فراموش نکنیم چند ماه پیش درخواستی از وکلای تاجیکستان دریافت کرده بودیم ودر دستور جلسه هیئت مدیره نیز گنجانده شده بود مبنی بر فرستادن کتب حقوقی برای آنها، آن جلسه نیز حرف هایی زدیم و گفتیم که کتاب بهترین تکیه گاه است برای هم زبانی و گفتگوی فرهنگی. آنجا نیز چیزهایی مقرر کردیم که نمی دانم انجام شد یا نه اما با وجود آن همه گفته زیبا بسنده کردن به فرستادن چند یا چند صد جلد کتاب، کوچک کردن موضوع است امری که امیدواریم در رابطه با انجمن دوستی سه کانون وکلا رخ ندهد. تاجیک ها نیز مانند ما با مشکلات صنفی روبه رو بودند اما چه مشتاقانه با شنیدن اینکه ما دانشکده علمی کاربردی داریم خواستند که سالانه چندتن از وکلایشان در دانشکده کانون ما آموزش ببینند، این چنین است که مسئولیت آموزش در کانون وکلا هر روز سنگین تر می شود دیرکرد در تصویب اساسنامه مرکز علمی کاربردی زیانی جبران ناپذیر در پی خواهد داشت (این نیز می تواند نقد شود) .

۴- افغان ها گفتند که چهار سال است با حکم رئیس جمهورشان کانون وکلای مستقل دارند (رقم دقیق وکلای عضو کانون آنها را به یاد ندارم اما به طور تقریبی چیزی است حدود سه چهار هزار نفر) در این جلسه بود که شنیدیم به جای اینکه ما سردم دار آموزش حقوقی در کشور همسایه باشیم مؤسساتی مانند ماکس پلانک از غرب می آیند و متولی علم حقوق در این کشور می شوند وجالب تر آنکه حقوقدانان ایرانی را به خدمت می گیرندتا کارشان بهتر انجام شود، سرمایه ملت ما صرف جاده سازی و سد سازی در افغانستان می شود اما فرهنگ و علم به دست دیگران می افتد. از مسائل دولتی و حکومتی بگذریم بواقع آیا کانون وکلای ما در کنار دانشکده های حقوق آمادگی توان وبرنامه مشخص برای اینگونه همکاری ها در کشور همسایه را دارد و اگر چنین نیست چه باید کرد؟ افغان ها از مشکلات صنفی خودشان گفتند که افزون بر پرونده های سیاسی حتی در پرونده های عادی نیز وکلا بویژه هنگام دفاع در دادسرا با مشکلاتی روبه رو هستند و گاه دادستان (که فکر می کنم آنها آن را ساراموال می نامند) دستور بازداشت وکیل را می دهد، از مقاومت و شکیبایی خویش گفتند و از فشار مطبوعاتی که مؤثر بوده و موجب نجات وکلا شده ( چه جالب) ! آنها می دانستند جمعیت میلیونی افغانی های مقیم ایران نیاز به کمک حقوقی و هم فکری وکلای دوکشور دارد به همین دلیل موکول کردن تشکیل انجمن دوستی به بعد را برنتافتند و بر آن پای فشردند همکاران ما در ایران می دانند که احوال شخصیه بیگانگان تابع قانون خودشان است و وکیلی که وکالت یک (مثلاً افغانی) را به عهده می گیرد برای ارائه مقررات ماهوی آن کشور مشکلات فراوان دارد ( طلاق، حضانت، ارث ) به نظرم همین جا همکاران وکیل باید دست به قلم شده، با نقد و نقل تجربه های خویش انجمن دوستی را وادارند تا از حالت نمادین خارج شده و کارکردی واقعی و عینی پیدا کند کم نیستند ایرانیانی که به عنوان سرمایه گذار و غیره به کشورهای همسایه می روند بنابراین مبادله آگاهی های حقوقی راهگشاست همین جا یاد شعار انتخاباتی برخی از همکاران می افتم مبنی بر ایجاد امکان و زمینه وکالت وکلای ایرانی در کشورهای دیگر بویژه همسایگان، اکنون چه امکانی بهتر از اینکه انجمن دوستی و همکاری کانون های دادگستری سه کشور این مهم را انجام دهد. گفتیم که نیاز سنجی و امکان سنجی هنگامی واقعی خواهد بود که تجربه و آموخته های پیشین وکلا گردآوری شود تعداد زیاد ازدواج های افاغنه با ایرانیان بویژه در استان های شرقی، مسائل مربوط به تابعیت، گرفتن شناسنامه، رفتن به مدرسه وغیره موضوعاتی است که وکلای ایرانی روزمره با آنها درگیر هستند. بدون ورود در نقد عملکرد همکارانی که از سوی یونسکو و کمیساریای پناهندگان سازمان ملل برای وکالت در پرونده مهاجران افغانی برگزیده می شود باید گفت که وسعت کار بیش از این هاست و جا دارد که انجمن همکاری سه کانون وکلا موضوعات را شناسایی و برای آنها برنامه ریزی کنند. یکی از همکاران افغانی نیز خاطره ای از دفاع از یکی از شهروندان ایرانی نقل کرد که به اتهام ورود و اقامت غیرمجاز در افغانستان مورد پیگرد قرارگرفته بود دفاع این همکار نیز که بر پایه مفهوم سرزمین اسلامی (سرزمینی بدون مرز) قرارگرفته وموجب تبرعه هم میهن ما شده بود در نوع خود جالب بود!!!

۵- کمی شگفت زده شدم هنگامی که یکی از همکاران برای پرسش از مقررات وکالت در افغانستان بحث برگردان کانون آنها به پارسی را مطرح کرد و چگونگی دسترسی به آن قانون، غافل از آنکه امروزه با گسترش محیط مجازی دسترسی به نوشته ها که مقدمه فهم آنهاست با مشکل چندانی روبه رو نیست ضمن آنکه دکتر فرض پور مسئول مجله کانون وکلا بیان کردند قانون مربوط به وکالت در افغانستان به قلم دکتر کامران آقایی به پارسی برگردانده شده ودر سال ۱۳۸۶ در مجله کانون چاپ شده است. دکتر آقایی درباره انگیزه خود و ویژگی های آن قانون و مقررات و نقاط برجسته و کلیدی آن توضیحاتی دادندکه بی گمان برای خود افغان ها نیز جالب بود و شاید جبرانی بر کم کاریهای ما در پهنه ایجاد فرهنگ حقوقی مشترک میان کشورهای همسایه تدارکی که با ایجاد انجمن همکاری می بایست از این پس نظام مند و سازمان یافته صورت گیرد .

برگرفته از وکلای ملت