گروه قضايي- از جمله مقدمات شروع زندگی مشترک هر زوج جوان، تهیه لوازم و اسباب خانه است. این لوازم که شامل تمامي اثاث مورد نیاز منزل، وسایل اساسی منزل و جزئیات اسباب رفاهی است، غالبا به تناسب عرف خاص هر منطقه، از حداقل ضروریات تا حد بسیار تجملی متغیر است و البته هزینه و مسئولیت تهیه این لوازم به تبع آداب و رسوم هر منطقه به عهده داماد یا عروس است. گرچه در قانون مدنی صحبتی از تهیه جهیزیه به عنوان یکی از وظایف زن به میان نیامده است اما متعارف است که هنگام ازدواج زن مقداری از لوازم ضروری زندگی را تحت عنوان جهیزیه به منزل شوهر می برد و معمولا بر مبنای عرف هر محل نحوه انتقال این اموال و صورت برداری از آن ها مشخص می شود برای مثال در برخی اقوام ایرانی مرسوم است که قبل از آغاز زندگی مشترک این اموال لیست شده و بزرگ‌ترهای فامیل از هر دو طرف زیر آن را امضا می کنند.
تهيه اثاث منزل بر عهده مرد است
شرافتي وكيل پايه يك دادگستري در اين زمينه به «قانون» گفت: در قانون مدني ماده 1107 آمده است اسباب و اثاث منزل نيز شامل نفقه زن مي‌شود. ازنظر حقوقدانان تهيه اثاث منزل بر عهده مرد است ولي درعرف (لوازم زندگي براي شروع زندگي )به عنوان جهيزيه تعبير مي‌شود . البته جهيزيه بايد متعارف،در حد توان مالي و در حد شأن و شئونات خانواده باشد قانونگذار هيچ‌گونه ارزش مالي براي جهيزيه عنوان نكرده و به عبارت ديگر جهيزيه، هديه‌اي است از طرف خانواده دختر به داماد براي زندگي بهتر در آينده.
سياهه نويسي ضروري است
اين حقوقدان افزود: در همين ارتباط معمرين (قديمي‌ها) از طرف خانواده دختر از جهيزيه ليستي(سياهه) تهيه مي‌كردند و تعدادي شهود هم اين سياهه را امضا مي‌كردند كه اين سياهه در واقع نشانه اين بود كه دخترخانم اين لوازم را به خانه همسر خود برده است كه اين مسئله خيلي خوبي بود. ولي در زمان حال بعضي خانواده‌ها اين سياهه را بي‌احترامي و اهانت به خود و خانواده داماد و اين عمل را ، عمل متروكه مي‌دانند ودر اين مواقع اگر خداي ناكرده بين خانم و آقا مشكلي پيش بيايد اين خانم است كه متضرر مي‌شود و براي اثبات مالكيت جهيزيه در دادگاه بايد زحمات زيادي بكشد، چون در دادخواستي كه خانم به محكمه ارائه مي‌دهد در ستون دلايل بايد ذكر شود و ممكن است به دليل كم‌بودن دلايل طرح دعوي ناموفق شود و دادخواست رد شود.
تنظيم دادخواست استرداد جهيزيه براي دريافت آن
شرافتي در بيان اينكه اگر اين سياهه توسط خانواده دختر تهيه شود و شهود امضا كرده باشد در صورتي كه بين خانم و آقا مشكل و اختلاف بروز كند براي دريافت جهيزيه چه كاري بايد انجام داد، اظهار داشت: در اين صورت خانم بايد دادخواستي تهيه كند مبني بر استرداد جهيزيه كه بعضي از حقوقدانان معتقدند براي استرداد جهيزيه بدوا تامين دليل مي‌شود براي جلوگيري از اختفاي جهيزيه توسط زوج، چون معمولا بر اثر اختلافات شديد، زوجه منزل خود را ترك مي‌كند و هيچ خبري از جهيزيه خود ندارد و اين تامين دليل براي جلوگيري از تضييع شدن حقوق خانم است.
استشهاديه براي اثبات مالكيت زوجه بايد تنظيم شود
اين وكيل در ادامه افزود: خانم مي‌تواند استشهاديه تهيه كند كه اين استشهاديه براي اثبات مالكيت زوجه،براي اقلام جهيزيه كه به امضاي گواهاني كه ناظر بر انتقال جهيزيه بودند برسد و اين يك دليل محكمه‌‌پسند براي دادگاه است قاضي به استناد گواهان و استشهاد،حكم صادر مي‌كند. به دليل اينكه اين دادخواست مالي است بايد طرح دعوي حقوقي شود و چون معادل ريالي آن مشخص نيست (ممكن است سال‌ها بعد اين اختلاف پيش بيايد) بايد مقوم به مبلغي شود (مبلغي بايد ذكر شود كه بر اساس آن تمبر و ماليات بدهد) كه اين ابطال تمبر هزينه دادرسي است و اگر دخترخانم اين سياهه را نداشته باشد راه برايش طولاني‌تر و طاقت‌فرساتر مي‌شود.
زوج در مقابل جهيزيه امانت دار است
شرافتي در پايان تاكيد كرد: در بعضي مواقع كه اختلافات شديدترحادث مي‌شود. كار به تراضي (سازش) مي‌رسد كه بدون اينكه زوجه به دادگاه مراجعه كند و طرح دعوي استرداد جهيزيه كند في‌مابين زوجين صورت‌جلسه تنظيم و زوج اقدام به برگرداندن جهيزيه مي‌كند و اين فقط در مورد لوازمي است كه زوجه به منزل زوج آورده و لوازمي كه خود زوج خريداري كرده از اين قاعده مستثنا است و در يد خود زوج باقي مي‌ماند و لوازمي كه به عنوان جهيزيه به منزل زوج برده مي‌شود زوج در مقابل آنها يد اماني دارد، يعني امانت‌دار جهيزيه است. چون مالكيت آنها با زوجه است و بر اساس همين يد اماني ، دادگاه حكم به نفع زوجه صادر مي‌كند، اگر زوج باعث از بين رفتن لوازم و جهيزيه شود بايد جبران خسارت كند.
روزنامه قانون 16/12/91