گروه قضايي، وحيده كريمي- بازنشستگی استادان دانشگاه براساس ماده ۳۶ آیین نامه استخدام اعضای هیات علمی مصوبه هیات امنای دانشگاه تهران انجام می شود. ماده ۳۶ این آیین نامه می گوید که اعضای هیات علمی دانشگاه ها با درجه دانشیاری و استادی با ۳۰ سال سابقه تدریس و ۶۵ سال سن بازنشسته می شوند البته بندی از این ماده اضافه می‌کند اگر درجه علمی مشمولان استاد تمام باشد اظهار نظر گروه علمی درباره ادامه تدریس آنها مدنظر قرار می‌گیرد. اما بسياري معتقدند اين قانون طي سال‌هاي اخير به دست آويزي براي حذف اساتيد منتقد تبديل شده است. در همین حال طی سال‌های گذشته و در زمان دولت نهم و دهم، فقط در حوزه حقوق وقضا،خيلي از اساتيد مورد اين بي مهري قرار گرفتن اساتيدي چون دکتر ایرج گلدوزیان، دکتر امیرناصر کاتوزیان، دکتر محمود عرفانی اساتید برجسته قانون جزا، حقوق مدنی و قانون تجارت، مرحوم دکتر ابوالقاسم گرجی استاد حقوق اسلامی، دکتر محمد آشوری استاد آیین دادرسی کیفری، دکتر جمشید ممتاز استاد حقوق بین الملل، دکترعزت ا... عراقی استاد حقوق کار و دکتر نجات علی الماسی استاد حقوق بین الملل خصوصی، دکتر سیدعلی آزمایش، و ده‌ها استاد برجسته به دلایل مختلف از مراکز علمی و پژوهشی کنار گذاشته شده اند. اساتيدي كه نام آنها به تنهايي اعتباربخش يك دانشگاه بود با ناملايمات بسياري روبه رو شدند تا انتقادات بسياري همچنان بر روند حذف اساتيد برجسته در جامعه وجود داشته باشد و يافتن راه حل اين ماجرا به شعاري در انتخابات يازدهم رياست جمهوري تبديل شود. اين روزها نامزدهاي يازدهمين انتخابات رياست جمهوري حتي در مناظرات تلويزيوني يكي از شعارهاي محوري خود را برخورد با حذف اساتيد منتقد عنوان كرده‌اند. همين امر فضايي را ايجاد كرد كه به بررسي اين شعارها و انتقادات وارده بر حذف اساتيد دانشگاهي بپردازيم اما بسياري از اساتيد حقوق حتي آنهايي كه مورد بي‌مهري قرار گرفته‌اند حاضر به گفت‌وگو نشدند. گويا در فضاي آزاد انتخابات هم جرات صحبت كردن از آنچه كه از سرگذرانده اند را نداشتند.
در برخي از سنوات گذشته برخورد مناسبي با اساتيد نشده است
در اين ميان دكتر علي نجفي توانا در گفت‌وگو با «قانون» شعارهاي انتخاباتي تعدادي از كانديداهاي انتخابات رياست جمهوري را به فال نيك گرفت و توضيح داد: حساسيت تدريس و اصولاً كار عملي پژوهشي، فرهنگي به حدي است كه از قديم‌الايام تاكنون معلمي به عنوان شغلي بسيار شريف، حساس و مورد احترام بوده است. در خيلي از حرفه‌ها و مشاغل معمولاً با بالا رفتن سن امكان بازدهی و كارآمدي شاغل تقليل مي‌يابد اما امر آموزش يك استثنا‌ست. اين استاد دانشگاه تصريح كرد: امر آموزش و پرورش در كشورهاي پيشرفته دنيا از اهميت بسياري برخوردار است اما در كشور ما در برخي از سنوات گذشته برخورد مناسبي با اساتيد منتقد نشده است. طبيعتاً اين گنجينه‌هاي علمي بايد به هر قيمت حفظ شوند و مجدداً درهاي استفاده از ذخيره علمي و تجربي آنها فراهم شود و اين اساتيد به كرسي تدريس دانشگاهي بازگردند.
اين حقوقدان در توضيح بازنشستگي پيش از موعد يا بازنشستگي اجباري برخي از اساتيد گفت: بازنشستگي اساتيد در مقاطعي در طول 3 دهه گذشته در كشور موجب از دست دادن بخش عظيمي از سرمايه علمي كشور شد. البته بعضي از مسئولان با درايت بيشتري برخي از اين اساتيد را كه بالاجبار بازنشسته شده بودند در دانشگاه‌هاي ديگر به كار گرفتند از جمله واحد تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي كه توانسته است تا حدودي با اين مشكل برخورد كند.
بازنشستگي از حقوق قانوني كارمندان است
اين استاد دانشگاه در پاسخ به اين سوال كه قواعد بازنشستگي در رابطه با اساتيد دانشگاه ها چگونه است؟ توضيح داد: درخصوص ضوابط حاكم بر بازنشستگي واقعيت اين است كه بعد از طي سنوات كاري با توجه به قواعد بازنشستگي كه برمبناي سن و سابقه كار در تمام مشاغل دولتي و همچنين در نهادهاي خصوصي مورد پيش‌بيني قرار گرفته است اما بنا بر آنچه كه گفتيم بازنشستگي حق است و از حقوق قانوني كارمندان است و بعضي آن‌را از حقوق نهادهاي اجرايي و مديريتي هم مي‌دانند زيرا معتقدند كه وقتي كسي به سن بازنشستگي رسيد با خروج او از دايره كار باعث جذب نیروهای جوان و اشتغال‌زايي براي آنان خواهد شد زيرا با گذشت سن و كهولت راندمان كاري افراد كاهش مي‌يابد. يك فرد 60 يا 65 ساله در انجام وظايف خود نمي‌تواند بدون درنظر گرفتن تجربه، كارآيي يك جوان كه با علم روز آموزش ديده و توان و انگيزه بالايي دارد رقابت كند به همين دليل در اكثر كشورهاي جهان با پيش‌بيني مكانيزم‌هايي از جمله بازنشستگي، خريد خدمت يا استعفا زمينه استفاده از جوانان را ايجاد مي‌كنند.
اين استاد دانشگاه تصريح كرد: امّا نكته مهم اينجاست كه در حرفه معلمي به ويژه در مقاطع تحصيلي بالا هرچه سن افزايش پيدا مي‌كند و هرچه تجربه بيشتر مي‌شود راندمان و كارآمدي شخص افزايش پيدا مي كند به همين جهت در اكثر كشورهاي جهان با استفاده از امكانات و امتيازهاي مختلف سعي مي‌شود اين‌گونه معلمان را براي نظام آموزش حفظ و از خدمات و تجربيات آنها استفاده بهينه كنند به همين دليل در بسياري از كشورهاي جهان اكثر اساتيد دانشگاه با عنوان بازنشستگي آشنايي چنداني ندارند حتي بسياري از اين اساتيد برجسته در حين اشتغال دار فاني را وداع مي‌گويند و در زمان حيات از حقوق مادي و معنوي و احترام بسياري برخوردار هستند. بايد توجه داشت كه آثار برجسته اساتيد دانشگاه در سنين بسيار بالا شكل مي‌گيرد و تنظيم و تأليف و منتشر مي‌شود.
اين وكيل پايه يك دادگستري خاطر نشان كرد: براي چنين مطلبي قطعاً بايد مجريان امر متوليان مقوله آموزش‌و پرورش و تدريس از شناخت، معرفت، حمايت و درايت علمي و اجرايي قابل توجه‌اي برخوردار باشند در غير اين صورت با برداشت نادرست از موضوع و با خلط مسائل سني در سابقه كاری با‌توجه به حساسيتی که توضيح دادم اين قاعده در تمام دنيا عمدتاً با رعايت مصلحت آموزش كشور اعمال و اجرا مي‌شود.
وي تاكيد كرد: با توجه به فضاي انتخاباتي و شعارهاي نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري حال كه فرصتي فراهم آمده و برخي مسئولان كشور متوجه اشتباه فاحش برخي از مديران شده‌اند درصورت امكان بايد نسبت به استفاده از آن بخش از اساتيد كه علاقه‌مند به بازگشت هستند اقدام و با دلجويي و احترام كامل مجدداً از وجود آنان استفاده شود. معلم در واقع خزانه دانش و تجربه است كه با افزايش سن ميزان گنجينه آن اضافه مي‌شود. حيف است كه ما با علم به اين اصل بديهي و مسلم در سطح آموزش و پرورش كشور از آن غافل شويم و به اين ترتيب جامعه را از حضور مؤثر و علمي اين عزيزان و پيشكسوتان محروم كنيم. فراموش نكنيم اين اساتيد باتواني كه دارند نه تنها براي دانش‌آموزان و دانشجويان بلكه براي اساتيد جوان نيز گنجينه‌اي گرانقدر هستند كه يك مدير فرهيخته و آگاه سعي خواهد كرد از وجود آنان استفاده كند بايد اظهارات كانديداهاي رياست جمهوري را به فال نيك گرفت.
روزنامه قانون 20/3/92