دکتر علی نجفی توانا - وکیل دادگستری
دختر 13 ساله يي كه با چهار جوان ديگر باندي را تشكيل داده و با فريب افراد كه بيشتر رانندگان خودروها بوده اند، اقدام به زورگيري و سرقت مي كرده است در اواسط خردادماه امسال از سوي ماموران پليس شهرستان ري شناسايي و دستگير شد. اين دختر به همراه چهار جوان سارق ديگر با استفاده از سلاح سرد و تهديد افراد آنها را به نواحي خلوت در محدوده شهرستان ري كشانده و اموال و خودروي مالباختگان را به سرقت مي برد. دوران بلوغ و سال هاي نزديك بعد از آن اوج حاكميت احساس بر رفتار نوجوانان است. دوراني كه جوانان در پي استقلال و هويت متفاوت با والدين و پيدا كردن نقش خود در زندگي فردي و اجتماعي هستند و اين دوران به دليل تحولات هورموني گرايش به نوجوانان تحت تاثير عواطف جنسي به احساسات و وابستگي هاي مرتبط با آن بروز و ظهور مي كند و رفتار نوجوانان را به شدت تحت تاثير قرار مي دهد. اين نمودي از مراحل رشد در تمام افراد است، البته با شدت و ضعف بسيار ناچيزي وجود دارد. طبعا تربيت والدين در نظام فرهنگي تا حدي بر كميت و كيفيت اين گرايش ها اثر مي گذارد و در اين ميان داده ها و اطلاعات ناشي از ارتباط با همسران و اثرات برخي هنجارهاي والدين و اقوام در اين فرآيند بسيار است و گذشته از آن در دوران حاضر در اين روند طبيعي بايد نقش رسانه ها براساس قاعده مجاورت و حيثيت داده هاي برگرفته شده از اين رسانه ها به ويژه فضاي مجازي، ماهواره ها تاثيرات تعيين كننده يي دارد و اگر اين داده ها بارهاي سنگين تربيتي و غيرقابل تحمل و نامناسب داشته باشد متاسفانه اين اثرگذاري مخرب و ويرانگر خواهد شد. به نظر مي رسد اكثر نوجوانان كشور ما تحت تاثير فضاي دوگانه و پارادوكس فرهنگ سنتي كه اعتياد، فقر، خودداري از منكرات و رفتار منطبق با ارزش هاي ديني و سنتي رهنمود مي كند و با اطلاعات لجام گسيخته و تخريب كننده رسانه ها در زمينه روابط عاطفي و جنسي و همچنين آموزشي، عصيان گري و اعتراض به ارزش هاي خانوادگي و اجتماعي را نويد مي دهد، را با شرايط سخت انتخاب قرار داده است و عمدتا به رفتارهايي روي مي آورند كه براي جامعه سنتي به مرحله گذار ما چندان مقدور نيست، در نتيجه افراد به سوي رفتارهايي هدايت مي شوند كه از آن منع شده اند. در اين ميان درايت و شناخت تربيتي والدين بايد همراه با تربيتي نوين و براساس قواعد روانشناختي باشد كه البته مي تواند بسيار هدايتگر و جنبه ترمزكننده يي داشته باشد. متاسفانه ما در اين خصوص با پديده استعفاي تربيتي والديني مواجهيم. والدين به علت عدم آگاهي و گاهي هم با روحيه تحول نوجوانان، نداشتن وقت و توان جسمي و تربيتي عمدتا توان ايفاي وظايف تربيتي را ندارند در نتيحه مي توان گفت: والدين بي اطلاع از اين بحران هاي بلوغ، اطفال را به حال خود رها كرده و از لحاظ ظاهري با تامين تغذيه، وسايل رفاه و گاهي هم با ابزارهاي تسهيل كننده از جمله اتومبيل هاي شيك، لباس هاي متفاوت و جديد و عدم كنترل در رفت و آمد افراد بر چنين روندي سرعت مي بخشند. در اين ماجرا دختر نوجواني كه ظاهرا تازه با مشكلات بعد از بلوغ روبه رو شده و قطعا از لحاظ خانوادگي چنين بستري براي وي فراهم نشده است، به علت عدم نظارت اطرافيان و سوءاستفاده از فرصت ها و آموزه هاي دوستان و محيط مدرسه و فضاي مجازي به گرايش هاي زودرس خود پاسخ منفي داده و نهايتا درگير مشكلات خود و آن جواني مي شود، كه خود نيز با مشكلاتي مواجه و درگير بوده است. آنچه در اين ميان بايد به طور دقيق رصد شود شرايط اقتصادي خانواده ها و نياز كاذب ناشي از فضاي مصرفي حاكم بر كشور است. فضايي كه بر آن تحميل ارزش شده است مانند استفاده از اتومبيل هاي مدل بالا، شركت در پارتي ها و... به عنوان لوازم گذران زندگي نوجوانان شده است. بنابراين به طور قطع مي توان گفت كه عدم نظارت دقيق بر نوجوانان و فقدان نظارت كافي ناشي از عواملي است كه باعث بروز چنين مشكلاتي شده است. اما نكته حائز اهميتي كه مي توان از آن ياد كرد اينكه نوعي پديده جديد از لحاظ روان شناسي در جامعه ايران بروز كرده و گسترش يافته است و در اين بين چون نوجوانان با مشكلات فراواني كه در آينده نه چندان دور، از جمله ترس از بيكاري، عدم آينده روشن و ازدواج دست و پنجه نرم مي كنند، مي خواهند به هر طريقي كه شده پولدار شوند و موانع را از سر راه خود بردارند كه در نتيجه آنها به صورت زودهنگام و در همان دوران نوجواني خود را درگير اين امور كرده كه متاسفانه نتايج فاجعه باري در زندگي فردي و اجتماعي به بار خواهد آورد.
□
روزنامه اعتماد، شماره 2704 به تاريخ 27/3/92، صفحه 14 (حوادث)