مرتضی شیخ الاسلامی
جامعه چه انتظاراتی از رئیس جمهور حقوقدان دارد ؟
برای پاسخ به این سوال لازم است مقدمه ای را عرض کنم . دموکراسی که ره یافت فعلی بشریت برای زندگی بهتر و اداره جامعه است ، قواعد و الزامات و جهاتی دارد که مهمترین و اساسی ترین آن حکومت قانون است . دموکراسی در ذات خود باعث انتقال مکرر و نظام مند قدرت می شود . نمی توان تصور کرد که مثلاً هرچهار سال یک بار قدرت منتقل شود و سلیقه ای به طور کامل جای خود را به سلیقه دیگر بدهد مگر اینکه اداره جامعه مبنای ثابت و مشخصی داشته باشد . به اصطلاح باید قاعده بازی مشخص باشد . قاعده بازی (( اراده ملی )) است که در چهره (( قانون )) متبلور می شود . پس دموکراسی مبتنی بر قانون است و قانون قاعده بازی دموکراسی است . شاید به همین خاطر است که در دموکراسی های قدیمی معمولاً اداره جامعه در بخشهای مختلف به حقوقدانان ( که مسلط به قاعده بازی یعنی قانون هستند ) واگذار می شود . در بسیاری کشورها حتی وزارتخانه های تخصصی مثل اقتصاد و ... هم به حقوقدانان سپرده می شود . طبیعتاً جامعه از رئیس جمهور حقوقدان بیش از هرچیز انتظار قانونمداری و رعایت قاعده بازی را دارد . اگر رئیس جمهور به عنوان مسوول اجرایی کشور و مسوول اجرای قانون اساسی به قانون پای بند باشد حتماً حقوق شهروندی و حقوق عمومی و مدنی مردم ارتقاء پیدا می کند ، حتی راه حل بسیاری از مسائل اقتصادی و فرهنگی و .... هم همین رعایت قانون و حفظ قانون است .
2- رئیس جمهور حقوقدان چه کاری می تواند بکند که رئیس جمهور مهندس نمی تواند؟
همانطور که در پاسخ سوال اول عرض کردم ، رئیس جمهور حقوقدان در واقع برای اداره جامعه تربیت شده است . شما می دانید که حقوق در واقع علم اداره جامعه است . جامعه بر اساس قانون اداره می شود و حقوقدان است که متخصص این نحو اداره است . به همین خاطر در همه جای دنیا دو رشته را زیر عنوان (( حکومت )) یعنی (Government)) ذکر می کنند شما به هر دانشگاه یا سایت علمی سر بزنید و دنبال رشته ها بگردید بخشی هست تحت عنوان Government که حقوق و علوم سیاسی را شامل می شود . پس روشن است که رئیس جمهور حقوقدان خیلی بهتر می تواند جامعه را اداره کند چون برای این امر تربیت شده است . چون مبنا و قاعده حکومت را می داند . چون اعتقادش به قانون و به دموکراسی ناشی از ضرورت کسب رای و این قبیل امور نیست . ناشی از باوری است که در جریان تحصیل و کار در وی ایجاد شده و مبنای آن را به خوبی درک کرده است . البته منظور من این نیست که هر حقوقدانی لزوماً چنین می اندیشد و عمل می کند ولی نوعاً حقوقدان ها اینگونه اند بنابراین به نظر من خیلی روشن است که یک رئیس جمهور حقوقدان بیشتر از یک رئیس جمهور مهندس یا متخصص هر رشته دیگر به قانون پای بند خواهد بود ، به حقوق شهروندی التزام خواهد داشت ف به نهادهای دموکراتیک علاقمند و در جهت تقویت آنها خواهد کوشید و حقوئق و آزادی های مردم را پاس خواهد داشت . و بخش خصوصی و نهاد های صنفی را بیشتر تقویت خواهد کرد . طبیعتاً اگر شرایط به همین نحو باشد ، زمینه سرمایه گذاری و تولید هم بیشتر فراهم خواهد شد و. مشکلات اقتصادی هم کمتر خواهد شد . البته مجدداً تاکید می کنم که بیان بنده کلی است و مصداقی بحث نمی کنم .
3- در روابط بین المللی چه تاثیری دارد ؟
زبان حقوق علیرغم اینکه از جامعه ای به جامعه دیگر بسیار متفاوت است ولی در اساس و بنیان و قواعد بنیادی مشترک است . حتماً یک حقوقدان بهتر از شخص غیر حقوقدان می تواند بهتر گفتگو کند ، بهتر تعامل کند و به زبان قابل فهم با جوامع و دولتهای دیگر صحبت کند ، اگر دقت کنید اغلب وزرای خارجه کشورهای غربی از بین حقوقدانان انتخاب شده اند . اینها تجربه بشری است و لذا به نظرم در سطح بین المللی هم یک رئیس جمهور حقوقدان موثر تر از غیر حقوقدان خواهد توانست هم گفتگو و مذاکره کند و هم تعاول و در عین حال از منافع ملی به خوبی دفاع کند .
درج شده در هفته نامه نقش نو 1/4/92